آرام دخت خطیبی - کارشناس ارشد شیمی تجزیه، دانشگاه سیستان و بلوچستان
مسعود کیخوایی - استادیار، بخش شیمی، دانشگاه سیستان و بلوچستان
محمدعلی محمدزاده - کارشناس ارشد خاک و پی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

حدود 70 درصد از تولیدات سالانه ارگانوقلع ها بعنوان افزودنی برای پایدارسازی پلیمر PVC در مقابل نور و حرارت در صنعت پلاستیک و تولید لوله های آبرسانی بکار برده می شوند. اورگانو قلع (اورگانوتین) واکنشگری است که حتی در غلظتهای کم (حدود نانومولار) اثرات سمی بسیاری به بار می آورد وباعث مسمومیت شدید و مزمن موجودات می شود. تماس موجودات زنده با غلظتهای به ناچیزی 04/0 تا 16 میکروگرم در لیتر حتی در زمانهای کوتاه نیز مهلک می باشد. پلی وینیل کلرید تحت حرارت 180 تا 200 درجه سانتیگراد تخریب می شود، همچنین در مقابل قرار داشتن طولانی در معرضنور طی از دست دادن HCL، دکلره شده و ساختمان آن متلاشی می شود. برای جلوگیری از اینگونه تخریبها، ارگانوقلع در حدود 5-20گرم به ازاء هرکیلوگرم پلیمر PVC به آن افزوده می شود. پلیمرهای PVC که توسط ارگانو قلع ها پایدار شده اند. کاربردهای متعددی در بسته بندی مواد غذایی، فویل ها، لوله کشی آب آشامیدنی و فاضلاب، قابهای پنجره و مواد پوشش دهنده دارند به همین دلیل احتمال ورود این ترکیبات به محیط زیست بسیار زیاد می باشد. مطالعات گوناگون نشان می دهد فروشویی ترکیبات ارگانوقلع از PVC و مواد مربوط به آن منجر به آلودگی مواد غذایی، نوشیدنی ها، آب آشامیدنی، آب شهری و رسوبات و گل و لای فاضلاب گردیده و ممکن است اثرات غیرقابل پیش بینی روی بشر و سایر موجودات زنده داشته باشد. بنابراین اندازه گیری و مطالعات فرایند رفتار این آلوده کننده ها در شرایط طبیعی بسیار مهم تلقی می شود. در این تحقیق توانسته ایم مقادیر بسیار ناچیز اما آلوده کننده ترکیبات اورگانو قلع را توسط تکنیک میکرو استخراج فاز مایع از فضای فوقانی بااستفاده از اسپکتروفتومتری جذب اتمی کوره ای با حد تشخیص 18/10 نانوگرم برلیتر اندازه گیری می نماییم. این تکنیک بسیار سریع، ارزان و کاربردی بوده و جهت جلوگیری از آلودگی محیطی از کمترین مقدارحلالهای (در حد یک میکروقطره) و مواد شیمیایی (حداکثر 5میلی لیتر) در آزمایشات استفاده شده است.

پلی وینیل کلرید، ترکیبات ارگانوقلع، میکرواستخراج فازمایع از فضای فوقانی، اسپکتروفتومتری جذب اتمی کوره ای