سیدعلی جوزی - استادیار گروه محیط زیست دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واح
مهدی ایرانخواهی - کارشناس ارشد علوم محیط زیست، ارزیابی و آمایش سرزمین دانشکده محیط زیست

دراین مطالعه به منظور ارزیابی ریسک محیط زیستی خطوط لوله انتقال گاز، تلفیقی از روش سامانه شاخص گذاری و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) پیشنهاد گردید. سامانه شاخص گذاری یک روش جامع و کاربردی است که براساس تعیین شاخص اثر و امتیاز دهی بنیانگذاری شده است. با استعانت از این روش می توان انواع ریسک های محیط زیستی موجود در خطوط لوله را براساس شاخص ها و معیارهای تعیین شده طبقه بندی، کمی و اولویت بندی نمود. نظر به اینکه میزان تاثیرگذاری تمام شاخص ها در سطح نهایی ریسک یکسان نیست از فرایند (AHP) نیز جهت وزن دهی به شاخصها استفاده گردید. به منظور ازمون نتایج این پژوهش، ارزیابی ریسک محیط زیستی خط لوله انتقال گاز 24 اینچ "تسوج - سلماس" به طول تقریبی 42 کیلومتر به مثابه مطالعه موردی به انجام رسید. با بهره گیری از قابلیت های سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، ریسک های شناسایی شده در طول مسیر خط لوله پهنه بندی گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که 46% از طول مسیر خط انتقال گاز " تسوج - سلماس" دارای سطح ریسک بالا (6054 – 5467)، 48% از طول مسیر واجد سطح ریسک متوسط (6641- 6055) ، 2% با پتانسیل ریسک کم (7228-6642 امتیاز و ریسک ناچیز با امتیاز (>7228)، 4% از طول مسیر را به خود اختصاص داده است مجاورت بخش جنوبی مسیر خط لوله با پارک ملی دریاچه ارومیه مهمترین حساسیت اکولوژیکی در عرصه تحت بررسی است. 15کیلومتر از مسیر خط لوله (کیلومتر 220+18 تا 220+33) در حریم 5کیلومتری این ذخیرگاه زیستکره واقع شده است. مهمترین عوامل مولد ریسک شناسایی شده در این پروژه به ریسک های ناشی از پتانسیل تخریب عوامل ثالث و پتانیسل های طبیعی (جابجایی خاک) مربوط می شود.

ارزیابی ریسک محط زیستی، خطوط لوله انتقال گاز، سامانه شاخص گذاری، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، سامانه اطلاعات جغرافیایی