شبنم اکبری نامدار - عضوهییت علمی تمام وقت دانشگاه آز اداسلامی واحد تبریز
نوید پرتویی مهر - دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین المللی جلفا، جلفا، ایران

نقش غنی و زیبای جامعه سنتی، نتیجه غنا و زیبایی تار و پود معنوی آن است که طرحها و نقش های کلی را به هم پیوند می دهد. اصول معنوی حاکم بر معماری سنتی ایران، ریشه های عمیقی در فرهنگ و اندیشه های این مرز و بوم داراست. بطور کلی سلسله مراتب به عنوان اصلی که کل جهان هستی را در بر می گیرد و در مفاهیم پایه ای خانه نیز نقش انسجام دهنده ای دارد، می توان د به عنوان اصلی غنی در ارتباطات فضایی خانه مورد استفاده قرار گیرد. هدف این مقاله ،بررسی سلسله مراتب در خانه های دوره قاجار تبریز می باشد بنابراین در این نوشتار برای رسیدن به چگونگی تاثیر گذاری این اصل در بهتر کردن ترکیب فضایی خانه ابتدا به مفهوم آن به صورت کلی و جایگاهش از دیدگاه اسلامی پرداخته می شود.سپس با پرداختن به وجوه و ابع اد آن در معم اری ، بررسی چند نمونه از خانه های دوره قاجار تبریز، با توجه به سلسله مراتب عبوری- فضایی انجام می گردد. انجام بررسی ها در این مقاله به صورت تحلیلی- توصیفی و اطلاعات به روش کتابخانه ای جمع آوری شده است. در نهایت استفاده از سلسله مراتب عبوری (مابین) هم به صورت حقیقی و هم حقوقی و مجازی در ایجاد ترکیب و سازمان دهی فضایی خانه ها، و هم چنین استفاده از فضایی میدان مانند به عنوان فضای مرکزی و ارتباط دهنده که جدا کننده فضا ها از یکدیگر و عدم تداخل آنها می باشد برای رسیدن به سازماندهی مطلوب فضایی ارایه می گردد.

سلسله مراتب، خانه سنتی تبریز، سلسله مراتب عبوری (مابین) و فضایی، دوره قاجار