احد نژادابراهیمی - دکتری معماری؛ دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
الناز اسدی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری اسالمی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز،

گرایش انسان به تزیین به عنوان یکی از نیاز های فطری انسان است که به وسیله خداوند در نهادش قرار داده شده است. در واقع بحث معماری اسلامی بدون مطالعه تزیینات ناقص می باشد زیرا تزیینات بخش عمده ای از معماری اسلامی را شکل می دهد و نقش ارزشمندی در راستای اهداف معماری اسلامی و حتی در شکل گیری و دوام و بقای آن دارد. معماری مساجد در هنر اسلامی جایگاه ویژه ای دارد. تزیینات و آرایه ها همواره در معماری مساجد وجود داشته اند. معماری مساجد شامل شکل های متنوع تزیینات کاربردی از نوع گل و گیاه، طرح های هندسی و خط می باشد که هر کدام به نوبه خود اثر ارزشمند از معماری را به نمایش گذاشته اند. از آن جایی که هنر در معماری اسلامی دارای دامنه وسیع و شاخه های گوناگون است سوال اصلی این پژوهش این است، با توجه به مفهوم حقیقی تزیینات در معماری مساجد در سیر تاریخی این آرایه ها دچار چه تغییراتی شده اند و این طور به نظر می رسد که با توجه به تغییرات دوره مدرن، مساجد معاصر هم تحت تاثیر قرار گرفته اند.هدف این پژوهش تالش برای دستیابی به مفهوم اصلی تزیینات اسلامی و بررسی شاخه های اصلی آن در چند نمونه مسجد است. برای این منظور ابتدا با روش کتابخانه ای و استنادی به مفهوم حقیقی تزیین می رسیم سپس انواع تزیینات را در نمونه موردی ها با روش توصیفی تحلیلی بررسی می کنیم. برای نمونه موردی پنج مسجد تاریخی و پنج مسجد معاصر از دوره های مختلف انتخاب شده اند و یافته های تحقیق نشان می دهند تزیینات در معماری اسلامی بی هدف انجام نمی شده اند و در هر دوره با توجه به نیارش آن دوره مساجد را تزیین می کردند و مساجد معاصر نسبت به مساجد تاریخی از تزیینات کمتری برخوردارند.

تزیین اسلامی، مساجد، گونه شناسی تزیینات، نقوش تزیینی