محمدعلی ززولی - عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران و دانشجوی phD
قاسمعلی عمرانی - دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی تهران
مهدی احمدی مقدم - دانشجوی phD بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی تهران
علی اکبر بابایی - عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و دا

یکی از عمده ترین آلاینده های محیط زیست که جزء لاینفک زندگی انسان محسوب می گردد، مواد زائد جامد است. امروزه با پیشرفت علوم و تکنولژی تولید و مدیریت مواد زائد جامد نیز بسیار دگرگون شده است. یکی از مهمترین استراتژی و گزینه ها بعد از کاهش تولید در مدیریت مواد زائد جامد، بازیافت مواد زائد جامد می باشد که دارای منافع اقتصادی و فواید زیست محیطی قابل توجه می باشد. لذا هدف از این مقاله که حاصل طرح توجیه فنی و اقتصادی بازیافت مواد زائدجامد در کل کشور و استان فارس می باشد تعیین پتانسیل بازیافت مواد زائد جامد شهری استان فارس می باشد. ابتدا بر اساس توزیع جغرافیایی و جمعیتی شش شهر شیراز، کازرون، فسا، مرودشت، جهرم و فیروزآباد به عنوان نمونه جهت نمونه برداری و انجام آنالیز فیزیکی و شیمیایی انتخاب شدند. درصد اجزاء فیزیکی و شیمیایی زباله، چگالی، درصد رطوبت ، سرانه تولید مطابق روشهای استاندارد انجام شد و با استفاده از جمعیت موجود در استان کمیت و کیفیت مواد زائد درکل استان تعیین گردید. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که سرانه تولید زباله در استان فارس 650 گرم به ازای هر نفر در روز، چگالی برابر kg/m3 180/4 و درصد رطوبت برابر 64/5% می باشد و کازرون با 864 گرم بالاترین و فیروزآباد با 476 پایین ترین سرانه زباله را دارا می باشد. بیشترین درصد اجزاء موجود در زباله بررسی شده مربوط به مواد گیاهی با 66/3% معادل 1114 تن در روز می باشد. بعد از آن پلاستیک ، مقوا و کاغذ به ترتیب با 12/96% ، 3/35% و 3% تولیدی معادل 206، 56/3 و 50/4 تن در روز قرار دارد. نسبت C/N برابر 33 و ارزش حرارتی زباله برابر 9031 کیلوژول بر کیلوگرم می باشد. اجزاء قابل بازیافت در زباله استان از نظر کمیت به ترتیب مواد زائد گیاهی، پلاستیک، مقواو کاغذ می باشد. در اینمیان بیشترین مقدار مربوط به مواد زائد گیاهی است که مقایسه با سایر استانها بویژه استانهای همجوار مثل کرمان (68/2%) و سیستان و بلوچستان 53% در حد انتظار می باشد که علت اصلی آن مربوط به الگوی مصرف و شیوه زندگی در این استان است. از سوی دیگر بالا بودن نسبت C/N و رطوبت زباله امکان تبدیل این بخش قابل توجه را به کود تسهیل می سازد و چون این بخش از لحاظ کمی و کیفی دارای پتانسیل بالایی برای بازیافت بوده، ضرورت برنامه ریزی و تنظیم سنبت C/N و رطوبت کاملاً مشهود می باشد. با این حال موفقیت این برنامه منوط به افزایش آگاهی و مشارکت عمومی برای انجام موثر و پیگیر بازیافت از مبدا می باشد که هرسه می تواند بازده اقتصادی مناسبی به دنبال داشته باشند. با توجه به بافت جمعیتی استان و روند افزایش رفاه و کیفیت زندگی پیش بینی می شود که در آینده سرانه زباله روند صعودی داشته باشد. همانطوری که انتظار می رود.

بازیافت ، مواد زائدجامد ، کمپوست ، کیفیت فیزیکی و شیمیایی ، فارس