زهره اخوان مقدم - استادیار و عضو هییت علمی دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم دانشکده علوم وفنون قرآن تهران
زهرا منتشلو - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن مجید دانشکده علوم وفنون قرآن تهران

مقاله حاضر برآن است که سوره مبارکه انسان را از تفسیرشیخ طوسی (التبیان فی تفسیرالقرآن ) و تفسیرثعلبی (الکشف والبیان المعروف تفسیرالثعلبی) به صورت مقارنه ای مورد مطالعه قرار دهد ,تا نقاط ضعف و قوت واشکالات و امتیازات هر یک ,روشن شود. نحوه ی کار به این صورت است که در ابتدا پس ازمقدمه ,مروری بر حیات و آثار شیخ طوسی و ثعلبی کرده سپس به معرفی اجمالی از دو تفسیر التبیان فی تفسیرالقرآن و الکشف والبیان المعروف تفسیرالثعلبی پرداخته ایم و سپس به معرفی سوره انسان و فضیلت تلاوت آن پرداخته و با توجه به محتوای آیات , آنها را بخش بندی کرده و سپس ذیل هر بخش ازآیات , نظرات دو مفسر به صورت مقارنه ای آورده شده, که بیشترین موارد اختلافی درشان نزول و مکی مدنی بودن سوره میباشد ودر مواردیکه لازم بوده, برخی نظرات مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته و قول ارجح بیان شده است و سپس شان نزول سوره انسان را در بین مفسران شیعه و مفسران عامه مورد بررسی قرار داده ودر پایان نیز به بیان سبب نزول و مکی مدنی بودن سوره از منطر دو مفسر ( شیخ طوسی و ثعلبی ) پرداخته ایم .قابل ذکر است که دو تفسیر مذکور, در این سوره با نتایج مطالعات شخصی انجام شده , ازجنبه معانی لغات و اعراب و وجوه قرایات ,تفاوت چشمگیری ندارند که باعث تفاوت معنایی دیدگاه و نظراتشان در این خصوص شود (تفاوت در این خصوص خیلی جزیی ست) و لذا اختلاف دیدگاه قابل توجه دو مفسر,در باب مدنی یا مکی بودن سوره ودر کیفیت سبب نزول آن میباشد .

قرآن سوره انسان دهر هل اتی شان نزول -سبب نزول مکی مدنی تفسیر ثعلبی الکشف والبیان التبیان فی تفسیرالقرآن