پروین ذوالفقاری - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مهدی ذاکری نیا - دانشیار دانشکده آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حسین کاظمی - استادیار دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

روند رو به رشد جمعیت و افزایش نیاز آبی در تمام ابعاد زندگی بشری و از طرفی کاهش منابع آب در اثر بهره برداری بی رویه از آن ها، جوامع بشری را به سوی یافتن گزینه هایی جهت جبران نیاز آبی سوق داده است. استفاده از آب های نا متعارف نگرشی برای استفاده بهینه از آب می باشد که اگر با در نظر گرفتن اصول زیست محیطی همراه باشد، منبعی مناسب برای جبران کمبود منابع آبی مورد نیاز بخش های مختلف از جمله کشاورزی و صنعت به عنوان دو بخش عمده مصرف کننده ی آب باشد. در غیر این صورت اثرات دراز مدتی که بر جای می گذارد سبب بروز مشکلاتی همچون از دست رفتن قابلیت باروری خاک به دلیل شور شدن یا تخریب ساختمان آن، آلودگی منابع آب زیر زمینی و سطحی، ورود عناصر سنگین به چرخه ی غذایی و انتشار بیماری های مختلف خواهد شد. لذا این تحقیق، مروری بر استفاده ی مجدد از زهاب کشاورزی به عنوان یکی از آب های نا متعارف موجود در بسیاری از اراضی تحت سیستم های آبیاری و زهکشی یا دارای توپوگرافی خاص می باشد. زهاب های کشاورزی عموما در رده ی آب های لب شور دسته بندی می شوند و استفاده ی مجدد از آن ها، به دلیل دارا بودن املاح خاک، میزان هدر رفت املاح و مواد معدنی در اراضی تحت کشت را کاهش می دهد و به دلیل وجود همین املاح و همچنین احتمال وجود باقیمانده ی سموم و آفت کش ها، استفاده ی مجدد از آن ها مستلزم مدیریت ویژه ای می باشد.

آب نا متعارف، زهاب کشاورزی، محیط زیست، کشاورزی پایدار