حسن حیدری - دانشیار اقتصاد دانشگاه ارومیه
رعنا اصغری - کارشناس ارشد اقتصاد، دانشگاه ارومیه، مدرس دانشگاه پیام نور

تغییر در میزان باروری،به عنوان یکی از عوامل موثر بر تغییرات جمعیتی و نقش آن در عرضه نیروی کار و در نتیجه رشد تولید، عنصر مهم رشد و توسعه اقتصادی- اجتماعی هرکشور تلقی می شود. اهمیت تغییرات جمعیتی درهر کشور تا حدی است که در سال های اخیر، پیری جمعیت در حالت کلی و به ویژه کاهش باروری، نگرانی هایی را برای اقتصاددر سطح جهانی و اکثر جوامع درحالتوسعه از جمله ایران ایجاد کرده است. این در حالی است که گستره مطالعات تجربی در کشورهای مبتلا به، بسیار محدود بوده و در اکثرمطالعات صورتگرفته نیز، این موضوع به شکل سطحی و در قالب مدل های اقتصادسنجی خطی ساده بررسی شده است. لذا این مطالعه، با هدف بررسی تاثیر تغییرات باروری بر رفاه اقتصادی در کشورهای منتخب منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا MENA، طی دوره زمانی 1970-2010 شکلی از مدل پویای بهینه سازی رفتار مصرف کننده پیشنهاد شده توسط پریتنر و همکاران ( 2013 ) را که متغیرهای باروری، تحصیلات و سلامت را به صورت درون زا وارد مدل کرده است، به کار می گیرد. نتایج حاصل از تخمین مدل غیرخطی رگرسیونی انتقال ملایم تابلویی PSTR به کار گرفته شده در این مطالعه، با ارایه اثر منفی میزان باروری و نیز اثرات مثبت میزان درآمد و جمعیت کشورها بر نیروی کار موثر، بیانگر این نکته است که؛ در گروه کشورهای مورد مطالعه، تبادل کمیت-کیفیت در جمعیت، به نفع نیروی کار موثر و در جهت افزایش کیفیت آن عمل می نماید که خود قادر به افزایش رشد تولید و رفاه در این کشورها می باشد. این موضوع از مثبت بودن اثر میزان جمعیت بر سطح تحصیلات و سلامت – به عنوان شاخص های تعیین کننده رفاه در این کشورها قابل استنتاج است.

رفاه اقتصادی، جمعیت، سرمایه انسانی، مدل رگرسیونی انتقال ملایم تابلویی PSTR، کشورهای منتخب MENA