مرتضی موسی خانی - دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه مدیریت، تهران، ایران
وحید مشفقی - دانشجوی دکتری، دانشگاه هنر، گروه شهرسازی، تهران، ایران

شناخت هوشمندانه آینده و همراهی با تحولات شتابان جامعه دو پایه اصلی شکل دهنده فرایندهای برنامه ریزی محسوب می شود. بررسی مطالعات صورت گرفته نشان می دهد دو نوع موضع انتقادی در مقابل فرایندهای عرفی و سنتی برنامه ریزی راهبردی وجود دارد: یکی نگرش های مبتنی بر رد فرایندهای شناسایی و تحلیل محیط و دیگر روش های مبتنی بر اصلاح و ارتقای کارایی. نگارندگان این مقاله معتقدند کاربست تحلیل کارکردی در بستری از سناریونگاری می تواند نوید بخش چارچوبی نوین از فرایندهای برنامه ریزی راهبردی باشد. از نظر روش شناختی، این تحقیق در زمره تحقیقات توسعه ای است؛ زیرا سعی در بهبود روش ها و فرایندهای موجود در برنامه ریزی راهبردی دارد. در نهایت چارچوبی جهت تحلیل محیط و ارایه راهبردها با تاکید بر وجوه کارکردی سیستم ارایه می شود. روش پیشنهادی از یک سو با حذف خوش بینی ها و روابط خطی و میانبرهای روش SWOT در تعیین راهبرد ها و از سویی دیگر با شناسایی تدقیق عوامل موثر و همچنین در نظر گرفتن سناریوها، آزمون پابرجایی راهبردها و عوامل انحطاط و نیز پویایی های سیستم اقدام می نماید. این روش دقیق تر، آینده محور و پویا و انعطاف پذیر است. معیار دسته بندی عوامل، شدت اثرگذاری آنها بر سیستم است نه بیرونی و درونی بودن آنها. هدف محوری از دیگر وجوه تمایز روش پیشنهادی است.

برنامه ریزی راهبردی، برنامه ریزی سیستمی، تحلیل کارکردی، روش تحلیل راهبردی محیطی (SWOT)