مریم کامیار - دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
حبیب الله آیت اللهی - دانشیار، عضو هییت علمی دانشگاه شاهد، تهران
محمود طاووسی - استاد، عضو هییت علمی دانشگاه تربیت مدرس، تهران

این مقاله به بررسی تناسبات هندسی پنج نمونه از شاخص ترین طرح های فرش صفوی، به عنوان یکی از مهم ترین سبک های هنر فرش در ایران می پردازد. فرایند بررسی شامل استفاده از روش های هندسی انتقال اندازه ها و جستجوی یافتن سنجه (مدول) مبنا برای تشخیص تناسب در فرش با هدف تعیین و مقایسه اندازه سنجه ها نسبت به یکدیگر بوده است. سپس یافته های حاضر با تحقیقات و تناسبات هندسی مرجع در هندسه ایرانی مقایسه شده است. در نهایت با هدف تعیین منشا این نظام تناسبات، نتایج بررسی حاضر با تناسبات خاص موجود در هنرهای تزیینی دوره های تیموری، ایلخانی و سلجوقی که بر اساس نظریات محققان دارای تناسبات خاص و ویژه هستند، مقایسه شده است. نتیجه بررسی نشان می دهد فرشها از تناسبی هندسی در کلیت خود برخوردار هستند. این تناسب ویژه شامل نسبت های مشخصی است که بین نقوش و ابعاد فرش و به طور کلی در تناسبات کل و جزء برقرار است.

فرش صفوی، هندسه فرش، هنر هندسی، هندسه ایرانی