قباد کیانمهر - استادیار و مدیر گروه بخش صنایع دستی دانشگاه هنر اصفهان
حسین میرجعفری - استاد تاریخ دانشگاه اصفهان و دانشگاه هنر اصفهان
آزاده پشوتنی زاده - دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان

در فرش ایرانی، حضور نیروهای مافوق طبیعی در قالب تصاویر طبیعی رخ مینماید و همواره جهان خاکی آدمیان با ماوراء آن پیوند داده شده است. نه تنها نقوش گیاهی در بخش میانی فرش ایرانی، باغ و بوستانی رادر قالب نمونه ی آرمانی بهشت بر ذهن تداعی می کند، نقوش حاشیه ای آن نیز به عالم بالا اشاره دارد که گاهی با تعدادی از فرشتگان زینت یافته است.شاید حضور این فرشتگان در حاشیه ی فرش و قبل از ورود به مرکز آن، اشاره به مراحل پیشین ورود به بهشت )مرکزیت فرش( و سنجش اعمال نیک و بد توسط فرشتگان در محضر پروردگار دارد یا سمت و سوی آن وامدار کهن الگوی دیگری است که آن نیز همانندفرشتگان در ایرانباستان دارای مقام الوهیت بوده است و ما آن را فروهر میخوانیم.در این تحلیل، سعی بر آن است تا با گردآوری های اسنادی و کتابخانه ای به تحلیل و توصیف موضوع اقدام نموده و در ادامه به ریشهیابی نقش فرشته در کهن الگوی فروهر پرداخته و با استناد به آیات و روایات مذهبی، به توجیه مناسبی در جهت شکل گیری فرم ظاهری فرشته به صورت انسان بالدار دست بیابیم. نگارندگان بر این باورند که نقوش فرشته ای که در فرش های ایران دیده می شود رابطه ی معنایی محکمی با نقش فروهر دارد.

نقش فروهر، نقش فرشته، فرشهای ایرانی، ماوراءالطبیعه