ابوالقاسم مهدوی - دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران
علی نصیری اقدم - استادیار پژوهشی جهاد دانشگاهی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران

این مقاله، به دنبال تبیین تطور برنامه پژوهشی داگلاس نورث است. مطالعه آثار وی نشان می دهد: برنامه پژوهشی وی با این سوال هدایت می شود که عوامل موثر بر موفقیت و شکست اقتصادها چیست و چرا عملکرد آنها تا این حد متفاوت است. نورث با این درک که نهادها اثری نیرومند بر عملکرد اقتصادی دارند طی دهه 1970 چندین مطالعه را در حوزه نهادها، رشد و تغییر اقتصادی سامان داد اما نتوانست توضیح دهد که چرا برخلاف پیش بینی نظریه نیوکلاسیک، نهادها کارآمد نیستند و چرا نمی توان عملکرد ضعیف اقتصادی را در این چارچوب تبیین نمود لذا ایده نهادهای کارآمد را رها نمود و به تدریج الگویی برای تبیین تغییرات نهادی (ناکارآ) و عملکرد اقتصادی (ضعیف) ارایه نمود. او طی دهه های بعد به تدریج به علوم شناختی روی می آورد و به جای تاکید بر وجه محاسباتی شناخت، بر وجه پیوندی و انباشتی آن تاکید می کند؛ زیرا معتقد است که این باورها و ایدیولوژی های افراد است که به طور انباشتی انتخاب های افراد و مسیر تحول نظام های اقتصادی را در طول سالیان متمادی تعیین می کند و بدون فهم نحوه کار کرد آنها، نمی توان درک درستی از تغییرات اقتصادی به دست آورد.

داگلاس نورث، برنامه پژوهشی، تغییرات اقتصادی، نهاد، اقتصاد نهادگرا، عقلانیت، انتخاب، شناخت، یادگیری، و تطور