حسن خرقانی - استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی
سیدعلی هاشمی - پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

برای تعیین معنای دقیق واژگان یک سخن و فهم مراد گوینده، راه هایی وجود دارد که یکی از آنها توجه به قراین لفظی و غیر لفظی است که کلام را در بر گرفته است. در قرآن کریم نیز برای فهم معنای واژه ها و مراد خداوند همین مسیر پیموده می شود. یکی از این قراین، قرینه مقابله است که لفظی و پیوسته می باشد. مقاله حاضر به شناسایی این قرینه و خاستگاه ادبی آن می پردازد و نمونه هایی از بهره مندی از این شیوه در روایات را یاد می کند. سپس کارکردهای قرینه مقابله را در تفسیر دنبال می کند و نقش آن را در فهم معنای واژه ها، فهم مصداق مراد، کشف بخش های محذوف کلام، فهم برخی نکات آیات الاحکام و نیز استخراج نکات ادبی و تفسیری به تصویر می کشد و برای هر کدام نمونه هایی بیان می کند.

قرینه،طباق،مقابله ،تفسیر،مفردات قرآن،آیات الاحکام،قواعدتفسیر