محمدامیر احمدزاده - استادیار پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

امنیت اجتماعی در پرتو تغییرات درونی ایران در عرصه قدرت سیاسی و حوزه عمومی و نیز تحولات جهان بیرونی قرن نوزدهم دچار قبض و بسط مفهومی و معنایی شد. ارزیابی این مسیله که امنیت اجتماعی چرا و تحت تاثیر چه عواملی موردتوجه برخی نخبگان قدرت و اندیشمندان جدید قرار گرفت و کدام مولفه ها در توسعه مفهومی کارکردی آن اثرگذار بود محور نوشتار حاضر است. با کاربست روش تحلیل تاریخی می توان گفت در دوره ناصری در نتیجه ورود مفاهیم نوین و ضرورت ایجاد نهادهای جدید برای اداره مطلوب امور از یک سو و رشد آگاهی اجتماعی و طرح رویکردهای جدید به مسیله حقوق اجتماعی از سوی دیگر تغییر نسبی در مفهوم و گستره کارکردی امنیت اجتماعی، با وجود تداوم نگرش و ساختارهای بازتولیدکننده گفتمان غالب پیشین و ساختارگرا به مسیله امنیت اجتماعی، حادث شد که نوعی زیست دوگانه و وضعیت بینابین و ترکیبی را رقم زد. بخشهای فعال حوزه عمومی از طریق انتقال مفاهیم جدیدی چون قانونگرایی، حقوق اجتماعی، تشکیل نهاد حقوقی و انتظامی جدید، رشد شهرنشینی، و توسعه آموزش و درک افراد جامعه از حق شهروندی تقویت شد و نخبگان جامعه به منظور نیل به خواسته های خود در عرصه امنیت فردی اجتماعی و طرح مفهوم امنیت ملی درصدد تغییر در ساختار سیاسی اجتماعی با تشکیل نهادهای جدید برآمدند. بدین ترتیب، ساختار جدید ضمن توسعه نهادهای اجتماعی و تقویت حوزه عمومی گامی مهم در جهت پیشبرد روند تحول در ابعاد امنیت اجتماعی و بسترسازی و اجرایی کردن وضع جدید برداشت.

امنیت اجتماعی، مفهوم شهروندی، قانون، ناصرالدین شاه قاجار