صبورا میانجی - دانشجوی کارشناسی ارشد گرافیک، موسسه آموزش عالی ناصر خسرو، ساوه، ایران
منصور مهرنگار - استادیار و عضو هیات علمی موسسه آموزش عالی ناصر خسرو، ساوه، ایران
فاطمه حق شناس - دانشجوی کارشناسی ارشد گرافیک، موسسه آموزش عالی ناصر خسرو، ساوه، ایران
نگار شمس - کارشناسی ارشد گرافیک و مدرس موسسه آموزش عالی ناصر خسرو، ساوه، ایران

کتیبه نگاری ایرانی- اسلامی دارای ابعاد نمادین گوناگونی هستند، چرا که حامل کلام وحی می باشند و از این روی به رسم سنت دیرینه بهترین خطاطان و کاشیکاران مبادرت به نگاشتن و نگاریدن آن می ورزیدند. سردر ورودی مدرسه خان یکی از شاهکارهای هنر و معماری و کاشیکاری می باشد. شیوه رنگ بندی، چیدمان حروف و تکرار و تکثر حرف لا با شیوه ای مبدعانه، نشان از ذوق و توانمندی هنرمند کتیبه نگار این مجموعه ارزشمند می باشد. در کنار آن توجه به چیدمان حرف الف و هم نشینی با حرف لا حسن ترکیب و حسن همجواری را به معنای اخص کلمه متجلی می نماید. این پژوهش با هدف بررسی واکاوی ویژگی های بصری- نمادین حروف لا و الف بر کتیبه سردر مدرسه خان شیراز با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی- تاریخی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی در پی پاسخگویی به پرسش های ذیل انجام پذیرفته است:الف) کارکرد (بیان مفهومی و نمادین) حروف الف و لا در کتیبه نگاری ایران چیست ب) منظر ریخت شناسانه حروف الف و لا در کاربرد کتیبه های مدرسه خان در شیراز چیست نتایج پژوهش نشان می دهد که در کتیبه نگاری ایرانی- اسلامی برخی از حروف مانند: الف نماد قامت دوست و بیانگر ذات احدیت می باشد. و لا اشاره به حرف اول آیه متبرکه لا اله الا الله دارد، از این روی با ایجاز و انتزاعات، هنرمند لا را به عنوان کل حروف در نظر گرفته است. شیوه های مبدعانه در خلق کتیبه های متفاوت نشانگر آن است که هنرمند مسلمان در ترکیب، چیدمان و همنشینی حروف به عنوان یک ساختار حرکتی- بصری- نمادین به این دو حرف تاکید بیشتری داشته است.

نماد، حرف لا، حرف الف، کتیبه نگاری، مدرسه خان، شیراز