راضیه مهابادی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه صنعتی شاهرود
فرج ا... فردوست - دکتری زمین شناسی اقتصادی، عضو هییت علمی دانشگاه صنعتی شاهرود

کانسار مس آبگاره در 140 کیلومتری جنوب غرب شاهرود و بخشی از مجموعه آتشفشانی-رسوبی نوار طرود-چاه شیرین است که در حاشیه شمالی پهنه ساختاری-رسوبی ایران مرکزی واقع شده است. فعالیت های ماگمایی و آتشفشانی در این پهنه از ایوسن تا میوسن باعث دگرسانی و کانی زایی های گرمابی گسترده و متعددی شده است که عمدتا در ارتباط با رویدادهای فررورانش می باشند. محدوده کانسار از نظر سنگ شناسی شامل سنگ های آتشفشانی با ترکیب آندزیت، آندزیت بازالتی و بازالت و به مقدار کمتر آذرآواری (کریستال توف) به سن ایوسن میانی-بالایی می باشد. قابل ذکر است که شکستگی های حاصل از عملکرد گسل ها در سنگ های منطقه، محل مناسبی برای نفوذ محلول های گرمابی ایجاد کرده و کنترل کننده اصلی کانی سازی محسوب می شوند. براساس مشاهدات صحرایی و مطالعات کانه نگاری، کانه زایی در دو مرحله هیپوژن و سوپرژن و هوازدگی صورت گرفته که کانه های زون هیپوژن را عموما پیریت، کالکوپیریت و بورنیت تشکیل می-دهند. به علاوه، بخش اعظم کانه های فاز اصلی کانه زایی به دلیل قرار داشتن در زون اکسیدان-سوپرژن از بین رفته و کانی-های ثانویه مس نظیر کالکوسیت،کوولیت، مالاکیت و کریزوکولا به جای آنها تشکیل شده اند. از انواع دگرسانی که در سنگ های منطقه رخ داده می توان به آرژیلیتی، سریسیتی، سیلیسی، کربناتی، کلریتی و اکسیدهای آهن اشاره نمود. بر پایه مطالعات زمین شیمیایی مس با عناصر Ag، As، Sb، Sn و W دارای همبستگی معنی داری است. با بررسی کلیه خصوصیات کانی شناسی، دگرسانی و زمین شیمیایی منطقه مورد مطالعه و مقایسه آنها با کانسارهای مشابه اپی ترمال نشان می دهد که سامانه رگه ای آبگاره در یک محیط اپی ترمال سولفیداسیون پایین تشکیل شده است.

کانه زایی، اپی ترمال سولفیداسیون پایین، مس آبگاره، طرود-چاه شیرین