مریم شیری - کارشناس ارشد مهندسی معماری، دانشگاه سوره تهران،مدرس گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران.
علی اکبری - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، تهران.
فاطمه شیری - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، استان همدان.

اهمیت بحث حس تعلق به مکان از ان جا ناشی می شود که انسان با عدم ادراک خود و رابطه اش با جهان پیرامون دچار هراس می-شود، تعلق خاطر در این میان، ملجا و پناهگاهی است تا انسان را از تعلیق رهایی بخشد. برجسته ترین اهمیت این پژوهش به زعم محقق، طرح مفهوم، حس تعلق در حیطه علوم اجتماعی است که می تواند به مثابه الگویی برای حل معضلات و مشکلات هویتی در بافت محلات که اسیب ها و مشکلات انسانی و اجتماعی جدی به دنبال داشته است مطرح شود. بررسی و شناخت عوامل مداخله گر تاثیرگذار بر احساس تعلق می تواند در جهت حل معضل بحران هویت در شهرها و محلات امروز کارساز باشد. انسان ساکن در محلات کلانشهرهای امروز با فضای محله خود مانوس نیست. محله ویژگی سنتی خود را ار دست داده و همواره احساس بی ریشگی و سرگردانی را بر انسان ساکن در ان القا می کند. اگرچه در مطالعات طراحی شهری و کیفیت مکان، بحث های فراوانی در ارتباط با اهمیت عناصر کالبدی- فضایی، معانی، ساختارهای اجتماعی و ... در ایجاد حس مکان شده است، اما در این بین، تحقیقات کمتری در مورد عوامل موثر بر تعلق جمعی به مکان به عنوان پارامتری که به مکان معنا و مفهوم می بخشد، صورت گرفته است. این مقاله با تبیین شاخص های روابط مذکور و تحقیقات میدانی، به اندازه گیری و مقایسه ان ها و بررسی عوامل موثر بر تعلق جمعی به مکان در یکی از محله های سنتی شهر همدان می پردازد. روش تحقیق کیفی و طرح تحقیق از نوع نظریه برخاسته از داده ها می باشد. برای بررسی این عوامل، پرسشنامه سنجش شاخص ها تهیه و تنظیم شده و در بین ساکنان محله توزیع شده و اطلاعات جمع اوری شده با استفاده از آزمون t-test تک نمونه ای و ضریب همبستگی پیرسن تحلیل شدند. نتایج نشان می دهد که متغیرهای احساس امنیت، تعاملات اجتماعی و خاطرات جمعی به عنوان عوامل تاثیر گذار در افزایش تعلق جمعی به مکان موثر می باشد که در این بین میزان نظارت ساکنان بر عرضه های عمومی و افزایش شناخت متقابل ساکنان از یکدیگر باعث افزایش احساس امنیت و حفظ و تقویت پاتق ها و محل های گردهمایی و فعالیت های جمعی در محله و برقراری مراسم های سنتی توسط ساکنان محله در بافت محله باعث افزایش تعاملات اجتماعی سکونت دراز مدت در محله بر ایجاد خاطرات جمعی در محله تاثیر گذار است.

محله سنتی، هویت محله ای، تعاملات اجتماعی، حس تعلق به مکان، احساس امنیت، خاطرات جمعی