ماشاءاله سعیدیان - استادیار گروه عمران دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد
کاظم کاووسی نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد راه و ترابری دانشگاه فردوسی مشهد

بزرگراه ها ، قسمتی از زیرساخت های جامعه می باشند که شریان های بنیادی آن را تشکیل می دهند. طریقه GIS، یک ابزار ارزشمند در فرایند برنامه ریزی و طرح بزرگراه ها را فراهم می کند . برای بدست آوردن بهترین قرارگیری راه بزرگراهی که از لحاظ اقتصادی مناسب و سازگار وموافق با محیط می باشد ، انواع مختلف داده های آماری را باید در یکزمان در نظر گرفت و چون مدیریت و اداره کردن این مقدار عظیم داده های اماری بصورت دستی راحت نیست، GIS کمکی بزرگ در این زمینه است. مشکل اساسی طراحی بزرگراهها پیدا نمودن مقرون به صرفه ترین راه اتصال دو نقطه بر پایه توپوگرافی ، شرایط خاک، عوامل اقتصادی-اجتماعی و اثرات آب و هوایی و محیطی همزمان با اجرای طرح و ضروریات عملیاتی است . داده های لازم برای داشتن یک پایگاه اطلاعات جاده ای برای طرح از ضروریات محسوب می شود و نوع جغرافیا و توپوگرافی محلی که بزرگراه در آن واقع می شود باید مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد تا بتوانیم تصمیم گیری لازم برای طرح بزرگراهها و جاده ها ، بخصوصدر راههای برون شهری به کمک سیستم اطلاعات مکانی و مدل های پیشنهادی آن اتخاذ نماییم .در این مقاله تعیین مسیر بهینه بزرگراه ها به کمک سیستم اطلاعاتمکانی در یک سیستم حمل و نقلی که باید در آن سرویس دهی انجام پذیرد، درنظر است. واضع است که محاسبه بهینه ترین و کوتاه ترین مسیرها بر روی یکشبکه از میان تعدادی از شبکه ها و همچنین تحلیل های مربوط به آن یکی از مهمترین کارها می باشد. انتخاب یک مدل مناسب بر پایه GIS از بین مدل های بیشمار یک مرحله اساسی در کاربردهایی از شبکه های جاده ای موجود می باشد. سپس برای بهینه سازی قرارگیری های بزرگراه به هدف بهبود کارایی محاسباتی و کیفیت راه حل ها بهینه سازی گام به گام پیشنهاد می شود که نتایج کارآمدتری از روشهای موجود ارائه می دهد و در ضمن کیفیت پاسخ ها را بهبود می بخشد.

GIS ، قرار گیری بزرگراه ، قرار گیری بزرگراه ، مسیر بهینه ، بهینه سازی قرارگیری ، الگوریتم ژنتیک