عسل عظیمیان - عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود
محمد ادیب نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود

دنیای فناوری سریعا تغییر می کند. ربات ها و رایانه ها به طور فزاینده ای جانشین انسان ها در انجام فعالیت های ساده می شوند. هوش مصنوعی و روباتیک راه خود را به زندگی مدرن روزمره بازکرده اند. در این مقاله توسعه یک نظریه ی جامع، عمومی و در سطح بالا از لحاظ حقوقی برای مسیولیت جزایی هوش مصنوعی و روباتیک مدنظر است. علاوه بر خود ماهیت هوش مصنوعی، سازنده، برنامه ریز، کاربر و همه ماهیت های دیگر درگیر را نیز پوشش می دهد. در ارتباط با مفاهیم اولیه که توسعه مطالعه بر پایه آن ساخته می شود، دو سوال اصلی مطرح خواهد شد.چه چیزی می تواند به عنوان ماهیت هوش مصنوعی مطرح گردد نیازهای ضروری برای تحمیل مسیولیت کیفری چیست در پاسخ به این پرسش ها به ترتیب به تعریف ماهیت های هوش مصنوعی پرداخته و مسیولیت کیفری (که لازمه آن تعریف جرم است) و موارد لازم برای تحمیل آن را موردبررسی قرار می دهیم. برای تحمیل مسیولیت مجرمانه باید دو الزام عامل حقیقی و الزام عامل روانی (ذهنی) تامین شود. به این دلیل که حقوق جزایی وابسته به جوابگویی های اخلاقی نیست، پس در ارتباط با پاسخگویی اخلاقی ماشین ها، در این مقاله بررسی صورت نگرفته است.پرسش قابلیت اجرا حقوق جزایی برای ماشین ها شامل دو پرسش ثانویه وابسته به هم است:1- آیا مسیولیت کیفری قابل به کارگیری برای ماشین ها هست 2- آیا تنبیهات کیفری قابل به کارگیری برای ماشین ها هست برای پاسخ به پرسش اول به امکان تحمیل مسیولیت کیفری در جرایم با قصد مجرمانه، جرایم ناشی از بی دقتی و جرایم دارای مسیولیت شدید در ماهیت های هوش مصنوعی پرداخته، سپس به بررسی دفاعیات عمومی که شامل موارد ذیل است می پردازیم.الف) معافیت ها: طفولیت، از دست دادن کنترل خود، جنون، سرخوشی (سرمستی)، اشتباهات حقیقی، اشتباهات قانونی و مصونیت های شغلی.ب) توجیهات: دفاع از خود، ضرورت، اجبار، دستور مافوق و مسایل کم اهمیت.برای پاسخ به پرسش دوم که در ارتباط با مجازات است به تعریف انواع مجازات که شامل تلافی، بازدارندگی، اصلاح و هدف از آن ها و نحوه اجرای مجازات می پردازیم و در یک نتیجه گیری کلی امکان قابلیت به کارگیری حقوق جزایی برای ماهیت های هوش مصنوعی حاصل می شود.

ماهیت های هوش مصنوعی، حقوق جزا، جرایم با قصد مجرمانه، جرایم ناشی از بی دقتی، جرایم با مسیولیت شدید، دفاعیات عمومی، محکومیت