محسن باقری بداغ آبادی - موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
کامران افتخاری - موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

دانش بومی و تجربه ای که نسل به نسل به کشاورزان رسیده است، ابزار قوی و کارآمدی است که می توان با آن به مدیریت پایدار منابع خاک و آب و محیط زیست و توسعه پایدار کشاورزی دست یافت. اینکه چگونه در شرایط شکننده اکوسیستم خشک و نیمه خشک، دانش بومی توانسته است با موفقیت، چنین مدیریت و توسعه پایداری را به دست دهد در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور با انجام مطالعه میدانی در شهرستان بیرجند -با متوسط بارندگی 171 میلیمتر- علل موفقیت مدیریت کشاورزان در توسعه پایدار کشاورزی دیم تجزیه و تحلیل شده است. براساس نتایج، ایجاد بندسارها در مناطق مناسب با جمع آوری روان آب و رسوبات، با توجه به مواد مادری و خاک حاصل از آن، می توانند ذخیره رطوبت خوبی را برای رشد گیاه تامین نمایند. نقش دانش بومی در ایجاد چنین سازه هایی و انتخاب گیاهان مناسب، تاثیر بسزایی در موفقیت اجرای باغات دیم و به عبارتی مدیریت پایدار منابع خاک و آب ایفا می نمایند که این موضوع برای رسیدن به توسعه پایدار کشاورزی بسیار حایز اهمیت است. البته تکیه بر دانش بومی به تنهایی تکاپوی نیازهای مدیریت پایدار را نمی دهد و برای مدیریت پایدار منابع خاک و آب و محیط زیست همزمان باید به دانش بومی و دانش رسمی توجه شود.

دانش بومی، مدیریت پایدار، منابع خاک و آب، دانش رسمی