نرگس رحیمی - دانشجوی دکتری، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار
عبدالمجید مسکوکی - دانشیار گروه فرآوری موادغذایی، پژوهشکده علوم و صنایع غذایی، مشهد
سیدعلی مرتضوی - استاد گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
امیرحسین الهامی راد - استادیار گروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار

باتوجه به روند روبه رشد جایگزینی داروهای گیاهی به جای داروهای سنتزی و شیمیایی، استخراج مواد موثره گیاهان دارویی با استفاده از روش های سالم و بی ضرر برای سلامت انسان و محیط زیست ضروری به نظر می رسد. هدف از این پژوهش، بهینه سازی شرایط استخراج بربرین از ریشه زرشک بی دانه توسط دی اکسید کربن فوق بحرانی بود. میزان وابستگی بازده بربرین استخراج شده به دو متغیر مورد مطالعه، فشار و زمان، توسط تکنیک سطح پاسخ تعیین و میزان تاثیر این متغیرها و کفایت مدل پیشنهادی بررسی گردید. ضریب همبستگی ارایه شده مبین این است که محدوده وسیعی از تغییرات، با استفاده از مدل تجربی به دست آمده قابل توضیح می باشد. فشار بیشترین تاثیر را بر غلظت بربرین استخراج شده داشت و تاثیر متقابل زمان- فشار بر میزان بربرین استخراج شده از نظر آماری معنی دار بود. همچنین محدوده فشار 300 تا 400 بار و زمان 40 تا 75 دقیقه منجر به بیشترین بازده استخراج (بیشتر از (400mg/gr با تکنیک دی اکسید کربن فوق بحرانی گردید. در ادامه، راندمان استخراج بربرین توسط دی اکسید کربن فوق بحرانی با روش سنتی استخراج سوکسله مقایسه و نقاط قوت و ضعف این روش نوین بررسی شد

استخراج، بربرین، دی اکسید کربن فوق بحرانی، تکنیک سطح پاسخ، زرشک بی دانه