محمد تقی پور - دانشیار فیزیوتراپی، مرکز تحقیقات اختلال حرکت، پژوهشکده سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل

کمر بند لگنی مجموعه ای از سه استخوان شکل گرفته که از طریق دو مفصل ساکروایلیاک در خلف و یک مفصل سمفیزیس پوبیس در قدام به هم اتصال دارند. مفاصل ساکروایلیاک از نوع مفاصل سینوویال بوده که به تدریج میزان تحرک آنها طی افزایش سن کاهش می یابد. پایداری مفاصل ساکروایلیاک توسط ساختارهای استخوانی، لیگامانی و عضلات مجاور تامین می شود. کمر بند لگنی قادر به حرکت در هر سه صفحه حرکتی ساجیتال، فرونتال و ترانسورس می باشد. مفصل ساکروایلیاک از منظر عملکردی به دو مفصل ایلیوساکرال (حرکت ایلیوم نسبت به ساکروم) و ساکروایلیاک (حرکت ساکروم نسبت به ایلیوم) تقسیم بندی می شود. برای توصیف بیومکانیکی حرکت در این مفاصل سه محور عرضی فوقانی، میانی، تحتانی و دو محور مایل راست و چپ در نظر گرفته می شود. حرکاتی که در مفصل ساکروایلیاک روی میدهد شامل نوتاسیون، کانترنوتاسیون حول محور های عرضی و تورشن های ساکروم به قدام و خلف حول محور های مایل می باشند. حرکاتی که در مفصل ایلیوساکرال روی می دهد شامل چرخش قدامی و خلفی اینومینت و لغزش های روبه داخل، خارج، بالا و پایین ایلیوم می باشند. شایع ترین اتیولوژی درگیری مفاصل ناحیه کمر بند لگنی شامل بیماریهای خاص، تغییرات تخریبی و دیسفانکشن های مکانیکال هستند. دیسفانکشن های مکانیکال عمدتا بدنبال استرسهای چرخشی، بارداری، ایمبالانس عضلانی، تروما، نقایص ساختاری، حرکات شدید ستون فقرات و اندام های تحتانی و...ایجاد می شوند. دیسفانکش های مکانیکال خود به دو دسته هیپرموبیلیتی و هیپوموبیلیتی تقسیم می شوند. دیسفانشن های هیپرموبیلیتی نیازمند درمانهای ثبات دهنده ازجمله بریس، تمرین درمانی و جراحی هستند. درمان دیسفانکشن های هیپوموبیلیتی شامل موبیلیزاسیون، مانی پولاسیون و تکنیک های انرژی عضلانی است که بسته به نوع و جهت اختلال حرکتی متفاوت خواهد بود که خود نیازمند ارزیابی دقیق حرکتی مفاصل و تعیین نوع اختلال و دیسفانشکن می باشد.