طاهره صادقلو - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
سودابه احمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
حمید شایان - استاد گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

یکی از تغییراتی که همواره در طول زمان به گونه ای محسوس بر پیکره روستاها قابل بررسی و مشاهده است، تغییر منظر و جشم انداز روستایی می باشد که فرایندی متداوم خواهد بود. به عبارتی آینده روستاها، به ویژه روستاهایی با موقعیت های فضایی ویژه نظیر حوالی کلانشهرها از این تغییر در امان نخواهد بود. لذا مطالعه حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی در راستای ارزیابی میزان تغییر منظر و چشم انداز کالبدی روستای حاشیه کلانشهر مشهد در سال های اخیر و با هدف شناسایی ابعاد و شاخص های منظر و چشم انداز انجام شده است. در این مطالعه با استفاده از پرسشنامه تدوین شده بر اساس شاخص های مستخرج (در قالب 4 مولفه شامل کارکرد، هویت، اجزاء و عناصر و ویژگی های منظر و چشم انداز کالبدی) به ارزیابی این تغییرات اقدام شده است. نتایج تجزیه تحلیل داده ها در 4 روستای دوست آباد، صید آباد، پرکند آباد و لقمانی نشان می دهد که متغیر کاربردی اراضی با 4/000 درصد، بیشترین تاثیر را دارد. با بررسی ایجاد منظر و چشم انداز کالبدی در روستاهای مورد مطالعه، در میان 4 بعد از ابعاد منظر، بعد کارکرد چشم انداز کالبدی با میانگین 3/37 درصد بیشترین تاثیر را پذیرفته است. سطح معناداری برابر با 0/00 می باشد که حاکی از معنادار بودن تغییر منظر در روستاهای مورد مطالعه می باشد. نتیجه آزمون مقایسه میانگین تغییرات منظر در روستاهای مورد مطالعه، حاکی از تفاوت میانگین بین روستای لقمانی با میانگین 2/966 درصد با 3 روستای دوست آباد، پرکند آباد و صید آباد به ترتیب با میانگین 3/08، 3/040، 3/355 می باشد.

چشم انداز، منظر روستایی، تغییرات کالبدی، کلانشهر مشهد