خسرو صادق نیت - متخصص طب کار، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

افراد شاغل در محیط های کاری در معرض مواجهات آسیب رسان گوناگونی قرار دارند. در این میان میزان مواجهات، نحوه مواجهه، مدت مواجهه و وضعیت سلامت فرد مواجهه یافته، بر میزان و شدت اثرات و عوارض حاصله موثر خواهد بود. مواجهات آسیب رسان به پنج دسته ی فیزیکی، شیمیایی، ارگونومیکی، بیولوژیک و سایکولوژیک تقسیم بندی می شوند. در این میان عوامل بیولوژیک علاوه بر اثر بر افراد مواجهه یافته، می تواند باعث گسترش و ابتلای افراد خارج از محیط کاری نیز شوند. در بسیاری از موارد فرد مواجهه یافته، از آلودگی به عوامل بیماری زا مطلع نبوده و یا از وجود این عوامل در محیط کاری خود، آگاهی ندارند. به همین دلیل تشخیص بیماری مبتلایان با تاخیر انجام می شود، در صورتی که می توان به سهولت از مواجهه و یا عوارض ناشی از آن پیشگیری کرد. پاتوژن های منتقله از راه خون همچون ویروس هپاتیت و HIV از مهمترین این عوامل بیولوژیک محسوب می شوند. مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، آنفلوآنزا، اوریون، سرخجه و سرخک از دیگر عوامل بیولوژیک هستند که می توانند به دنبال مواجهات شغلی فرد را مبتلا کنند. آشنایی با عوامل بیماری زا و نحوه انتقال آنها، علایم بیماری، روش های تشخیص و غربالگری، معاینات بدو استخدام و دوره ای، اقدامات بعد از مواجهه، روش های کنترل عفونت، روش های مناسب پیشگیری به ویژه واکسیناسیون و نحوه استفاده از وسایل حفاظت فردی، ملاحظات لازم برای دوره حاد و مزمن بیماری، نحوه مراقبت از بیماران تا کنترل و درمان بیماری از اقدامات ضروری برای حفظ و ارتقاء سلامت شاغلین محسوب می شوند. کارکنان مراکز بهداشتی، درمانی، بیمارستان ها و آزمایشگاه، شاغلین در مدارس، دانشگاه، سربازخانه ها و خانه سالمندان و همچنین شاغلین مشاغل مرتبط با پسماندها و پساب ها از مهمترین مشاغل در معرض خطر مواجهه با عوامل بیولوژیک محسوب می شوند و ضروری است برای کاهش مواجهات آنان بموقع اقدام شود و در صورت بروز مواجهات، برای کاهش آسیب ها، سیاستگذاری و برنامه ریزی مناسب صورت گیرد.