بهرام ثقفیان - دانشیار مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
باقر قرمز چشمه - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
مسعود سمیعی - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری

در پروژه های آبخیزداری، منابع آب، سدسازی ومحیط زیست برآورد رسوبدهی حوزه های آبخیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. در مناطقی که رودخانه های دارای آمار رسوب می باشند، می توان وضعیت رسوبدهی حوزه بالادست آن را بررسی نمود. رسوبدهی حوزه ها ناشی از عوامل اقلیمی، زمین شناسی، پوشش گیاهی و خصوصیات مرفومتری حوزه بالادست می باشد. بنابراین با تعیین روابط منطقه ای که عوامل فوق را در بر گیرد، می توان رسوب معلق حوزه های فاقد آمار را برآورد نمود. هدف از آنالیز منطقه ای تعمیم اطلاعات نقاط اندازه گیری در قالب روابط ریاضی بین خصوصیات فیزیکی و اقلیمی حوزه و میزان رسوب به مناطق همگن هیدرولوژیکی است. در این تحلیل در 20 حوزه محدوده جنوب غربی ایران، ابتدا میزان رسوب معلق سالانه هر ایستگاه با استفاده از منحنی سنجه به روش حد وسط دسته ها برآورد شد. از طرف دیگر با استفاده از 48 متغیر حاصل از ویژگیهای فیزیوگرافی ، اقلیمی، زمین شناسی و شاخص پوشش گیاهی تصاویر ماهواره ای (NDVI) تجزیه و تحلیل عاملی صورت گرفت. مناطق همگن با استفاده از روش تجزیه حوضه ای تعیین و بر اساس آن دو گروه همگن شناسایی گردید. در هر یک از مناطق همگن روابط منطقه ای بر اساس چهار عامل مساحت، درصد مساحت تحدب حوزه، درصد مساحت اراضی با جهت شمال غربی و درصد مجموع مساحت اراضی با NDVI بزرگتر از 0/4 که عمدتا اراضی جنگلی، کشاورزی با مراتع خوب را دربر می گیرد، توسعه یافت. د رهر منطقه بهترین رگرسییون چند متغیره مورد بدست آمد. در نهایت کارایی مدلهای منطقه ای، با استفاده از اطلاعات سه ایستگاه شاهد مورد بررسی و نتایج بیانگر کارایی قابل قبول مدلهای منطقه ای بود.

رسوب معلق ، تحدب دامنه ، شاخص NDVI ، آنالیز منطقه ای ، تصاویر ماهواره ای