محمد سلیقه - دانشگاه تربیت معلم، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، حصارک کرج

منطقه سیستان از دیدگاه سیاره ای حد فاصل بین سیستمهای جوی حاره ای وجنب حاره ای است که در این مقاله به عنوان مناطق گذار اقلیمی نام گذاری شده است . براثر تقابل فشار وحرارت بین این دوسیستم گردشی بادهای شدیدی در منطقه شکل می گیرد که به باد های 120 روزه موسوم است. این بادها در محدوده جغرافیایی چند کشور اسلامی رخ می دهد. با بررسی نقشه های توزیع مراکز فشار در سطوح مختلف جوی ومقایسه آن با نقشه های خطوط هم سرعت باد در منطقه مطالعه دریافتیم که در صورتی که در سطح زمین شرایط وافشاری و شیب حرارتی وجود داشته باشد جریان بادهای 120 روزه بر قرار می شود اما این جریان از شدت چندانی نمی تواند بر خوردار شود . شیب حرارتی وشیب وافشاری در صورت توسعه زبانه های کم فشار موسمی و زبانه تراف بادهای غربی در سطوح پایین ترویوسفر ایجاد می شود . چنانچه تنهایکی از سیستم های فوق وجود داشته باشد شیب وافشاری وشیب حرارتی ضعیفی ایجاد شده و بادهای 120 روزه شدت زیادی ندارند. اما چنانچه درمنطقه مطالعه زبانه تراف بادهای غربی و زبانه تراف موسمی گسترده شود بادهای 120 روزه شدید تر می شوند. در صورتی که در سطوح میانی ترویوسفر زبانه تراف بادهای غربی یا زبانه تراف موسمی گسترده شده باشد چون شرایط ناپایداری در این سطوح نیز وجود خواهد داشت جریان بادها وناپایداری و اغتشاشات جوی تقویت و تشدید می شوند و روزهای طوفانی در منطقه مطالعه به وقوع می پیوندد . اما اگر در سطوح میانی ترویوسفر پر فشار جنب حاره ای حاکم شود چون شرایط صعود از بین می رود در سطح زمین نیز ازسرعت و شدت بادهای 120 روزه کاسته می شود .

مناطق گذار اقلیمی، : بادهای 120 روزه، تقابل حرارتی ، موسمی، تراف