سعید مهدی زاده - دکتری آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی، آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
جواد بهمنش - دانشیار گروه مهندسی، آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
حمید سعادت نژاد قراحسنلو - دانش آموخته کارشناسی ارشد سازه های هیدرولیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهر

دمای ھوا یکی از مھم ترین متغیرھای مورد نیاز در مطالعات اقلیمی و برآورد نیاز آبی گیاھان می باشد. در سال ھای اخیر مدل ھای ھوشمند متعددی از جمله دو روش برنامه ریزی بیان ژن و شبکه ھای بیزین برای تخمین دمای ھوا به کار گرفته شده اند. ھدف از تحقیق حاضر، ارزیابی دقت این دو مدل در پیش بینی عوامل دمایی یک روز معین بر اساس داده ھای یک تا ھفت روز قبل است. برای این منظور از داده ھای 25 ساله دمای ھوا ایستگاه ھای سینوپتیک ارومیه و تبریز استفاده شد. نتایج نشان داد که ھر دو روش برنامه ریزی بیان ژن و شبکه ھای بیزین با دقت خوبی قادر به مدل سازی دمای حداقل، متوسط و حداکثر ھوا بودند. با این حال، روش شبکه ھای بیزین دقت بیشتری نسبت به روش برنامه ریزی بیان ژن داشت. بر طبق یافته ھای تحقیق، در روش شبکه ھای بیزین و ایستگاه ارومیه در مرحله آزمون، مقادیر شاخص ھای ضریب تبیین (R2) و ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) در بھترین سناریو به ترتیب برابر 0/92 و 2/50 درجه سانتی گراد برای دمای حداقل، 0/96 و 1/83 درجه سانتی گراد برای دمای متوسط و 0/96 و 2/32 درجه سانتی گراد برای دمای حداکثر بودند. مقادیر شاخص ھای آماری مذکور در ایستگاه تبریز در بھترین سناریوھای مرحله آزمون و روش شبکه ھای بیزین برابر 0/93 و 2/42 درجه سانتی گراد برای دمای حداقل، 0/97 و 1/90 درجه سانتی گراد برای دمای متوسط و 0/95 و 2/42 درجه سانتی گراد برای دمای حداکثر به دست آمدند. در مجموع دقت پیش یابی دمای متوسط نسبت به دمای حداکثر و حداقل با ھر دو روش در ایستگاه ھای مطالعاتی بیشتر بود.

پیش بینی، دما هوا، مدل های هوشمند