عفت نقابی - استادیار دانشگاه تربیت معلم تهران
کلثوم قربانی جویباری - دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت معلم تهران

تهران مخوف اثر مشفق کاظمی اولین رمان اجتماعی ایران دانسته شده است؛ در این مقاله تلاش کرده ایم نشانه های اجتماعی این رمان را از منظر علم نشانه شناسی تبیین کنیم و به این پرسش ها پاسخ دهیم که نشانه های این رمان به چه نظام های طبقاتی دلالت دارد و آیا این نشانه ها ایدیولوژیکی هستند به این منظور ابتدا به تعریف علم نشانه شناسی و نشانه شناسی اجتماعی پرداخته ایم و سپس جلوه های مختلف نشانه های اجتماعی تهران مخوف را در حوزه هایی همچون نشانه های هویت، آداب و معاشرت بررسی کرده ایم و به این نتایج رسیده ایم که کاظمی به عنوان نویسنده رمان اجتماعی دوره اولیه، به خوبی از نشانه ها بهره گرفته و با به کار گیری درست آنها توانسته ضمن نمایش اوضاع نابه سامان اجتماعی نظیر اختلاف طبقاتی، نظام دو قطبی، ضعیف کشی و... مفهوم ایدیولوژیکی این نشانه ها را به وضوح نشان دهد و همچنین با تقابل دو نظام نشانه ای متفاوت فقیر و غنی جنبه های خوفناک تهران اواخر عصر قاجار را به نمایش بگذارد

نشانه، نشانه شناسی اجتماعی، رمان اجتماعی، تهران مخوف، مشفق کاظمی