هوشنگ محمدی افشار - استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

دو واقعه تاریخی متعلق به روزگار فرمانروایی داریوش اول هخامنشی، در تاریخ هردوت بیان شده است که شباهت بسیاری با دو داستان در کلیله ودمنه و مرزبان نامه دارد؛ یکی ماجرای تسخیر بایل توسط داریوش که با حیله و تدبیر زوپیر، یکی از مشاوران برجسته وی، به پیروزی ایرانیان و فتح بابل منجرشد که چندین ماجرا در تاریخ شبیه این واقعه تکرار شده است اما شبیه ترین داستانها به واقعه مزبور، داستان نمادین بومان و زاغان در کلیله ودمنه است.دیگر واقعه مجازات و اعدام اینتافرن، از یاران داریوش و یکی از هفت نفری که علیه گیوماته مغ(بردیای دروغین)، شورشکردند و باعث رویکارآمدن مجدد هخامنشیان و فرمانروایی داریوش گردیدند. این داستان هم با تغییرات جزیی در زمان، مکان، قهرمانان و شخصیت ها، به صورت کلی و با حفظ اصل داستان با عنوان دا ستان هنبوی و ضحاک ، در مرزباننامه تکرار شده است. در گفتار حاضر، داستانها دوبه دو تحلیل و با یکدیگر مقایسه شده است و صحنه ها و درونمایه ها و گفتمانها و شخصیت ها، جداگانه بررسی و به وجوه شباهت و تفاوت ها و کیفیت تاثیر و تاثر اشاره گردیده و بنیاد اصلی داستانها به شیوه توصیف و تحلیل محتوا و سندکاوی و به روش کتابخانه ای بررسی شدهاست.

تاریخ هردوت، کلیله ودمنه، مرزبان نامه، داستان های تاریخی و نمادین، تحلیل و مقایسه.