سیدحسین شرف الدین - امام خمینی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
اسماعیل صابرکیوج - دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه باقرالعلوم

یکی از مباحث مهم در حوزه ارتباطات، بحث اشاعه و گسترش یک فکر، اندیشه، ارزش، مد یا هر مقوله جدیدی در جامعه است. بحث از نوآوری (خصوصا از نوع فکری و فرهنگی آن) و چگونگی گسترش آن را می توان در قرآن کریم، ذیل بحث از سیره تبلیغی انبیاء (ع) و شیوه قرآن در اقناع مخاطبان جستجو کرد. این مقاله ضمن انتخاب نظریه اشاعه نوآوری راجرز و شومیکر به عنوان چارچوب مفهومی، این سوال را مطرح می کند که قرآن کریم، معارف وحیانی را برای مقبولیت و پذیرش بیشتر توسط مردم، واجد چه ویژگی هایی معرفی می کند از منظر اسلامی، عامل تغییر باید واجد چه ویژگی های مطلوبی باشد ترس از اقناع افراد برای قبول نوآوری موثرتر است با تشویق در این زمینه، آیا تفاوتی بین مرحله ابتدایی ارایه نوآوری و مرحله تثبیت نسبی نوآوری وجود دارد در پاسخ به سوالات فوق، از دو روش تحلیل محتوای کمی و تفسیر موضوعی قرآن بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش، دربرگیرنده ویژگی های مطلوب نوآوری (صحت، حقانیت، تطابق با نیازها و خصوصیات مردم جامعه هدف، جامعیا و کمال نسبی، سماخت و سهولت در استفاده و به کارگیری و ... ) و عامل تغییر (خیرخواهی، دلسوزی، توانایی راهنمایی تخصصی، اعتبار و مقبولیت، رعایت هنجارهای اخلاقی در اقناع افراد و ... ) از منظر اسلامی بوده و درباره روش اقناع افراد، تنبیه، ترس و بیان مضرات عد پذیرش و استفاده از نوآوری را موثرتر از تشویق و پاداش معرفی می نماید.

نوآوری، اشاعه نوآوری، عامل تغییر، اقناع، مرحله ارایه نوآوری، مرحله پذیرش نسبی نوآوری