فتحیه فتاحی زاده - دانشیار دانشگاه الزهرا(س)
نجیمه افشاری - کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا (س)

روایات معصومان (ع) به عنوان دومین منبع اساسی کشف و تبیین معارف الهی دین اسلام پس از قرآن، در مجموعه های روایی برای ما به یادگار مانده و در گذر زمان به دلایل گوناگون این روایات از تحریف و تغییر مصون نمانده است. لذا محدثان و دانشوران مسلمان با بهره مندی از رهنمودهای قرآن و ارشادهای معصومان (ع) و براهین عقلی و ... در زدودن ابهامات و آسیب شناسی روایات همت گمارده اند. شیخ طوسی از جمله محدثانی است که در این راه گام برداشته است. وی دو اثر ارزشمند خود؛ یعنی تهذیب الاحکام و الاستبصار فیما اختلف من الاخبار را به منظور دفاع از کیان مذهب و رفع شبهه تعارض و تخالف میان روایات معصومان (ع) تدوین نمود. وی بدین منظور تلاش نمود تا حد امکان به جمع روایات به ظاهر متعارض بپردازد؛ اما در صورتی که تعارض روایتی با سایر اخبار به گونه ای باشد که امکان جمع آنها وجود نداشته باشد، به ضعف روایت از حیث سند و متن پرداخته است. وی در مواردی با بررسی حال راویان و چگونگی طریق به ضعف روایت اشاره کرده و در مواردی متن روایت را به سبب مخالفت با قرآن، سنت و اجماع و گاه به دلیل شذوذ، بی اعتبار دانسته است.

شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، الاستبصار، نقد حدیث، روش شناسی حدیث