حسن دلیری - استادیار، دانشکده اقتصاد، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
نادر مهرگان - استاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

شاخص جای پای اکولوژیک یکی از مهمترین شاخص های اندازه گیری توسعه پایدار در مناطق جغرافیایی است که رفتارهای مصرفی ساکنان را مورد ارزیابی قرار می دهد. در این مطالعه به دنبال آن بوده ایم تا این شاخص را برای نیازهای مصرفی حمل و نقل ساکنان استان های ایران برآورد نماییم. علاوه بر این محاسبه ظرفیت زیستی و مقایسه آن با جای پای اکولوژیک حمل و نقل به ما این امکان را داد تا استان های زیست کش شناسایی کنیم. نتایج مطالعه نشان می دهد که مناطق زیست کش اغلب در کمربند مرکزی ایران قرار داشته و شامل استان های تهران، البرز، قزوین، قم، اصفهان، مرکزی، زنجان، همدان، اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی می باشند. به عبارت دیگر تامین نیازهای حمل و نقل ساکنان استان های فوق در حال تخریب زیست کره می باشد. در این میان مقدار کسری اکولوژیک در استان های تهران، البرز و قم بسیار بالاتر از ظرفیت زیستی آنان می باشد. اما مطالعه حرکت های همزمان متغیرها نشان از آن دارند که استان های واقع در کمربند میانی کشور هرچند دارای تولید سرانه بالایی هستند، اما اثرات سوء زیست محیطی در آنها بالاست، بنابراین این استان ها دو جنبه مهم توسعه پایدار شهری، یعنی محیط زیست و سلامت اجتماعی را فدای رسیدن به تولید بالاتر می کنند.

جای پای اکولوژیک، حمل و نقل، توسعه پایدار، زیست کش