سیدابوالقاسم محمدی - استاد دانشگاه تبریز
میرعبداله محمدی اقدم - پژوهشگر شرکت بذر زیست فناور آرتا

برای تولید نژادگان های گندم پرمحصول و متحمل به تنش های محیطی، ژن های کنترل کننده صفته ای مختلفمکانیابی شدند و تنوع نوکلیوتیدی ژن های مقاومت به زنگ های قهوه ای (Lr) و زرد (Yr) و آنالوگ های ژن های مقاومت به بیماری در رقم های مقاوم و حساس گندم نان و ژن های بهاره سازی در توده های بومی گندم ایران برای طراحی نشانگرهای چندشکلیتکنوکلیوتیدی ارزیابی گردیدند. ساختار جمعیت توده های بومی گندم با استفاده از نشانگرهای اس. اس. آر، نشانگرهایژن های بهاره سازی، مقاومت به زنگ قهوه ای (Lr) و زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین بررسی شد. براساس مجموعه ژنی و نشانگری شناسایی شده و ارزش به نژادی ژنگانی (ژنومی)، رگه های خویش آمیخته نوترکیب ایزوژن برای ژن های کنترل کننده ونژادگان ها و رقم هایی با ژن ها و ژن های کنترل کننده چندگانه انتخاب و برای ایجاد جمعیت های چندوالدی تلاقی داده شدند.گزینش نژادگان های مطلوب براساس عملکرد دانه و اجزا آن، مقاومت به زنگ زرد، شکل و اندازه برگ پرچم از نسل سوم شروعشد. نژادگان های انتخابی در نسل های مختلف در شرایط آبیاری معمولی و بدون آبیاری کشت و ارزیابی شدند. در شرایط بدونآبیاری، نژادگان های انتخابی نسل پنجم دارای طول سنبله با دامنه 10 تا 19 و میانگین 13/87 سانتیمتر و تعداد دانه در سنبله با دامنه 38 تا 180 و میانگین 94/30 دانه بودند. در آبیاری عادی، طول سنبله و تعداد دانه در سنبله نژادگان های انتخابی به ترتیباز 13 تا 24 با میانگین 16/33 سانتیمتر و 90 تا 260 با میانگین 128/14 دانه متغیر بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از روش های ژنگان شناسی (ژنومیک) در برنامه های به نژادی می تواند کارآیی تولید رقم های پرمحصول و متحمل بهتنش های محیطی را افزایش دهد.

ارزش به نژادی ژنگانی، گزینش، نشانگر، گندم