مرتضی میرغلامی - دکتری طراحی شهری، دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران
محمدعلی کی نژاد - دکتری محیط زیست، استاد دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی سهند، تبریز، ایران
بهرام علیزاده - پژوهشگر دکتری شهرسازی اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران

بیان مسیله : تاکنون تعریف واحدی از مفهوم عدالت فضایی در شهرسازی ارایه نشده است. این موضوعنشان دهنده وابستگی این مفهوم به شرایط اجتماعی، سیاسی و جهان بینی هر جامعه است. پذیرش دربستهرکدام از تعاریف غربی، می تواند شهرسازی ایرانی- اسلامی و طرح های شهری را از هدف اصلی خود، کههمانا تجلی آرمان های مکتب اسلام در فضاهای شهری است، دور کند.هدف : هدف اصلی این پژوهش از یک سو، کشف یک صورت بندی بومی از مفهوم عدالت فضایی براساسآرای متفکران مسلمان در ساحت شهرسازی است؛ و از سوی دیگر این پژوهش به دنبال فهم رویکرد طرحموضعی عتیق شهر تبریز در زمینه چگونگی دست یابی به عدالت فضایی است.روش تحقیق : در این پژوهش در بخش تبیینی از روش استدلال منطقی و در بخش ارزیابی از روشتحلیلی-توصیفی بهره گرفته شده است. همچنین از شیوه های اسنادی و پرسش نامه ای برای جمع آوریداده های پژوهش استفاده شده است.یافته های تحقیق : از بررسی آرای متفکران مسلمان چنین استدلال می شود که محورهای کانونی عدالت درمکتب اسلام حق گرایی، ظلم ستیزی، انصاف گرایی و اکرام انسان است. از ترجمان فضایی این محورهادر ساحت اجتماع شهری می توان به ترتیب به معیارهای حق مردم بر شهر، بسیج مردمی، تعادل فضاییو توانمندسازی نایل شد. این معیارها در عین حال که به برون دادهای عادلانه توجه می کنند، فرآیندهایدست یابی به آنها را نیز جستجو می کنند. طرح موضعی عتیق شهر تبریز، دستیابی به عدالت فضایی را تنهااز طریق برون داده ای عادلانه جستجو کرده و نسبت به اصلاح ساختارهای قدرت و فرآیندهای تصمیم سازیبی توجه بوده است؛ این مهم در عمل موجب نارضایتی شهروندان شده است.

متفکران مسلمان، عدالت فضایی، طرح موضعی عتیق، شهر تبریز