میثم شعیب - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
سیدمحمدتقی قبولی درافشان - دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
محمدحسن حایری - استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

مکیل و موزون از مفاهیم روشن در فقه امامیه است اما مصادیق آن در زمان ها و مکان های مختلف دچار تغییراتی شده است، از این رو درباره ملاک آن بین فقیهان امامیه اختلاف وجود دارد. مشهور بر این عقیده اند که ملاک مکیل و موزون، زمان پیامبر (ص) است. نوشتار پیش رو با روشی توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای به بررسی این دیدگاه پرداخته و اعتبار ادله آنها را مورد مداقه قرار داده است و به این نتیجه نایل شده است که تمامی این ادله، ناتوان از اثبات این مدعا هستند. با این توضیح که ادله مکیل و موزون، از نوع قضایای حقیقیه و از دسته اعتبارات امضایی شارع می باشند که امضاء آنها، دایر مدار فعلیت بنا لحاظ می شود؛ بنابراین در هر زمان و مکانیف مکیل و موزون در عرف صدق کند، همان ملاک است و ریا در آنها جریان دارد.

مکیل، موزون، مکیال، حقیقت شرعیه