مریم مرادی باصری - کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، زاهدان، ایران
حسین کمانی - مرکز تحقیقات ارتقاء سلامت، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، زاهدان، ایران
سیدداود اشرفی - گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران
ادریس بذرافشان - مرکز تحقیقات علوم بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران

زمینه و هدف: گردو خبار خیابان یک عامل مهم آلودگی شهری است که حاوی ذرات معلق و فلزات سنگین هستند. با توجه به این که در حال حاضر، بیش از نیمی از جمعیت جهان در محیط شهری زندگی می کنند، لذا این مطالعه با هدف ارزیابی ریسک غیر سرطان زایی ناشی از فلزات جیوه (Hg) و مس (Cu) در گردو غبارهای سطحی خیابان های شهر زاهدان انجام شد. مواد و روش ها: نمونه برداری از گردو غبار خیابان های شهر زاهدان انجام شد و پس از آماده سازی نمونه ها، جهت تعیین غلظت فلزات Hg و Cu، نمونه ها به دستگاه ICP-MS تزریق شد و با توجه به نتایج غلظت فلزات به دست آمده، نسبت خطر (HQ) و شاخص خطر غیر سرطان زایی (HI) ناشی از فلزات فوق محاسبه شد. یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که مقدار نسبت خطر جیوه و مس برای کودکان و بزرگسالان کمتر از یک است. به طور کلی نسبت خطر برای مس و جیوه برای بزرگسالان از روند (HQ(ingestion) > HQ(enrmal) > HQ (inhalation > Hq(vapour و برای کودکان (HQ (vapour > HQ(ingestion > HQ(dermal > HQ(dermal) > HQ(inhalation پیروی کرد. شاخص خطر غیر سرطانی (HI) برای کودکان و بزرگسالان کمتر از یک بود. نتیجه گیری: مقادیر شاخص نسبت خطر نشان داد که برای کودکان، استنشاق بخارات جیوه مسیر اصلی مواجهه با فلز جیوه است در صورتی که برای بزرگسالان، مسیر دهانی راه اصلی مواجهه با فلز جیوه و مس است. در حال حاضر مقدار شاخص خطر غیرسرطان زایی کمتر از سطح ایمن (HI<1) است.

گردو غبار، فلزات سنگین، ریسک غیر سرطان زایی، شهر زاهدان