فاطمه بیات - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، گروه مهندسی آب، ، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران،
احمد فاخری فرد - استاد گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
اسماعیل اسدی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

یک وجه اساسی برای تعیین حقابه زیست محیطی یک اکوسیستم آبی رودخانه نیاز به دانستن مقادیر جریان حداقل است که در هیدرولوژی به آن جریان پایه یا آب پایه گفته می شود. جریان پایه بخشی از جریان است که از ذخایر زیرزمینی یا دیگر منابع تاخیری، جریان می یابد. جداسازی اجزای جریان رودخانه از طریق تجزیه و تحلیل هیدروگراف، اطلاعاتی راجع به ویژگی ذخایر طبیعی که رودخانه را تغذیه می کند، در اختیار قرار می دهد. در این پژوهش، مقدار جریان پایه رودخانه لیقوان در دوره 1394-1374 با استفاده از داده های دبی روزانه به روش های فیلتر دیجیتال بازگشتی یک پارامتره، دو پارامتره و سه پارامتره، فیلتر لینه و هالیک، فیلتر چاپمن، فیلتر اکهاردت و فیلتر EWMA استخراج شد. نتایج با استفاده از معیارهای مختلف از جمله انحراف معیار، میانگین مطلق خطا، ریشه میانگین مربعات خطا و سایر آماره های توصیفی تحلیل شد. نتایج حاصل از مقایسه روش های یاد شده با استفاده از معیارهای خطا نشان داد، فیلتر لینه و هالیک به دلیل بالاترین مقادیر ضریب تعیین، کمینه میانگین مطلق خطا و ریشه میانگین مربعات خطا به عنوان روش مناسب برای جداسازی آب پایه از جریان روزانه این رودخانه است. هم چنین بین %50/6 تا %88/8 درصد جریان رودخانه لیقوان را آب پایه تشکیل می دهد. با توجه به این که بیش ترین مقدار شاخص جریان پایه مربوط به ماه های خشک سال است و با کاهش بارندگی سالانه، شاخص جریان پایه سالانه افزایش می یابد. درصد بالای به دست آمده برای شاخص جریان پایه در این مطالعه توسط روش های مختلف، حاکی از کمبود بارندگی در منطقه و ایفای نقش اساسی آب های زیرزمینی در تغذیه آب رودخانه لیقوان است.

جریان پایه، فیلتر دیجیتال بازگشتی، رودخانه لیقوان، تفکیک هیدروگراف