سمیه طلوعی خطیبی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری ، موسسه آموزش عالی نبی اکرم تبریز
احد نژاد ابراهیمی - دانشیار دانشگاه معماری و شهرسازی تبریز

در گذشته، بیشتر خانواده های ایرانی دارای ساختار گسترده بوده اند، در این نوع خانواده، زندگی جمعی خاصی بر مبنای سلسله مراتب سنتی، بین دو و یا سه نسل متوالی از یک خانواده در جریان بوده است. همچنین رابطه با همسایگان و سایر افراد محله نیز در زندگی افراد جا داشته است. بر همین اساس، روابط و بده بستانهای بین افراد پر رنگ است. برای نمونه، تعامل اعضای خانواده با دیگر افراد محل، گاه در ورودی و حیاط خانه ها نیز انجام می شود. این ویژگی، لزوم وجود چنین فضاهایی در داخل و خارج خانه را نشان می دهد. خانه ها منطبق بر فرهنگها و انتظام فضایی آن ها،نشان دهنده روابط اجتماعی افراد ساکن در آن هاست. شناسایی فضاهای مرتبط با روابط اجتماعی و شیوه زندگی در معماری خانه های سنتی ایرانی. برقراری رابطه در فضاهای خانه سنتی ایرانی چگونه بوده است هدف این تحقیق مطالعه فضاهای مسکن در ارتباط با شیوه زندگی و چگونگی برقراری روابط است و درنمونه های تبریز و اردبیل مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش در خصوص مبانی و چهارچوب نظری، روش تفسیری تاریخی – استدلالی بوده و اطلاعات به روش کتابخانه ای جمع آوری شده است و براین اساس، مدل مدنظر در این نوشتار برای برقراری ارتباط بین شیوه زندگی و فضاهای خانه تدوین شد. مطالب فوق این پژوهش به بررسی نمونه موردی از مساکن در شهر تبریز و اردبیل پرداخته است. بررسی فوق نشان از توجه معمار به حضور عواملی در خانه دارد که باعث غنا بخشیدن به زندگی جاری در فضاهای خانه و سرزندگی آن ها است.در حقیقت در خانه های گذشته، توجهی همزمان و نسبی صحیح میان فضاهای خانه و شیوه زندگی انسان برقرار بوده است که در خانه های سنتی همه فضاهای خانه به نوعی در برقراری روابط افراد تاثیر داشته است و به نوعی در درون خانه با هم تعامل پیدا میکردند. میتوان گفت که در خانه های سنتی مساله دیده نشدن زنان برایشان مهم بود.

خانه سنتی، مسکن، خانه ایرانی، شیوه زندگی