علی موحد - دانشیار دانشگاه خوارزمی تهران گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری
علی شماعی - دانشیار دانشگاه خوارزمی تهران گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری
نبی اوهانی زنوز - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران

محله یکی از عناصر شاخص الگوی شهرسازی ایرانی- اسلامی است وبه عنوان یک واحد اجتماعی، مرکز تماس های هم جواری و همسایگی، اساس ساده ترین و ابتدایی ترین، شکل همکاری است که باید در سازمان زندگی شهری با آن روبرو شویم. محله گرایی نیز یکی از وجوه تعلقات مکانی است که همواره در طول تاریخ شهر در جوامع مختلف وجود داشته است. این درحالی است که امروزه جایگاه محلات در نظام برنامه ریزی شهری و نظام اجتاعی شهرها تضعیف شده است وبسیاری از محلات قدیمی به لحاظ ساختاری – کالبدی دچار افت و وزوال شدهاند. طرحهای توسعه شهری مانند طرحهای بهسازی و نوسازی بافتها و محلات فرسوده از جمله مهمترین طرحها و ابزارهایی هستند که میتوانند تاثیر مثبت یا منفی بر ساختارهای محله و محلهگرایی بگذارند. در همین راستا، هدف این پژوهش، بررسی میزان تاثیر اجرای طرحهای بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری در محله گرایی، در منطقه 11 شهرداری تهران بوده است. پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و براساس روش انجام توصیفی تحلیلی بوده است. روش گردآوری دادهها اسنادی و میدانی (درقالب پرسشنامه) بوده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای آمار توصیفی(فراوانی، میانگین) و آمار استنباطی(همبستگی، رگرسیون چند متغیره) استفاده شده است. نتایج نشان میدهند، علیرغم اینکه اجرای طرحهای بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری از لحاظ ساختاری و کالبدی نتایج چشمگیری در منطقه مورد مطالعه داشته اند اما از لحاظ تاثیرگذاری بر حس تعلق مردم به منطقه و هویت محلی ضعیف عمل نموده و باعث گردیده که موفقیت این طرحها از لحاظ اجتماعی آنچنان چشمگیر و موفق به نظر نرسند. در نهایت اینکه در ارزیابی طرحهای بافت فرسوده شهری به ویژه از لحاظ اجرایی این نکته محرز شد که این طرحها چندان موفق به تقویت بنیانهای محله گرایی و بهبود حس تعلق و هویت محلهای در بین ساکنین نشده اند وحتی میتوان گفت اجرای اینگونه طرحها باعث تضعیف ابعاد محله گرایی و جایگاه محله در نظام اجتماعی شده است.

بافت فرسوده، بهسازی و نوسازی، محلهگرایی، هویت محلهای، منطقه11 تهران