گلناز کشاورز - پژوهشگر دکتری پژوهش هنر، پژوهشکده نظر
شهره جوادی - دکتری تاریخ هنر، دانشگاه تهران، پژوهشکده نظر

یکی از راه های شناسایی ویژگی های فرهنگی هر قومی مطالعه پوشاک آن هاست. پوشاک سنتی در هر جامعه ای می تواند نشان دهنده هویت و فرهنگ آنان باشد. پوشاک سنتی بلوچ به دلیل کاربرد فراوانش ارزشمند ترین سرمایه فرهنگی آن ها است و بعد بصری هویت اجتماعی و فرهنگی این قوم را نشان می دهد. مهم ترین مشخصه پوشاک بلوچ، سوزن دوزی آن است که بر لباس های زنانه دوخته می شود. نقوش هندسی این هنر ارزش های نمادین فرهنگ و هویت پیشین عشایری این قوم را نشان می دهد. در میان هیچ قوم عشایری دیگری در ایران این گونه نقوش هندسی بر پوشاک تبلور نیافته است. از طرف دیگر در سال های اخیر تعیین نشان فرهنگی شهرها و اقوام مختلف که بتواند به صورتی موجز در راستای اهداف توسعه ای، معرف کلیت فرهنگ منطقه باشد مورد توجه قرار گرفته است. تعیین این نماد فرهنگی به پایداری و حفظ هویت قوم مزبور کمک کرده و به شناسایی و شهرت فرهنگ مورد نظر منجر خواهد شد. کاربرد فراوان سوزن دوزی بلوچ بر پوشاک می تواند به عنوان مهم ترین نشانه هویتی و فرهنگی قوم بلوچ تعیین شود. هدف این مقاله بررسی تاثیر فرهنگ و هویت عشایری بر تزیینات پوشاک زنانه بلوچ و بیان دلایل تناسب این هنر با نشان فرهنگی آن است. فرضیه این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کیفی و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی مورد ارزیابی و اثبات قرار گرفته است. در نتیجه این مطالعات مشخص شد که سوزن دوزی می تواند نماینده نشان و هویت بصری فرهنگ بلوچ باشد.

نشان فرهنگی, سوزن دوزی, بلوچ, هویت, پوشاک