سیده مریم فضایلی - دانشجوی دکتری زبانشناسی همگانی، دانشگاه فردوسی مشهد
شیما ابراهیمی - کارشناس ارشد زبانشناسی همگانی، دانشگاه فردوسی مشهد

یکی از اجزای کلام1 که به هنگام مطالعه شاهنامه فراوان با آنها روبرو میشویم، اسامی زنان و مردانی است که این اثر سترگ، شرح زندگی پادشاهی، پهلوانی، حماسی، جنگی و تاریخی آنهاست. تامل در بررسی اسامی افراد موجود در شاهنامه از لحاظ زبان شناسی میتواند اطلاعات درخور توجهی را ارایه دهد. به طورکلی اسامی افراد، عناصری زبانی هستند که بررسی آنها از دیدگاه های گوناگون آوایی، واژگانی، نحوی، معنایی و کاربردشناختی در تحقیقات زبان شناسان لحاظ میشود. این بررسیها میتواند یافته های قابل توجهی را درباره الگوهای زبانی و فرهنگی یک زبان خاص و در مرتبه بعد، الگوهای زبانی و فرهنگی زبانها ارایه کند. در این پژوهش در صدد هستیم تا در شاهنامه، که منبع غنی و اصیلی از نامهای ایرانی زنان و مردان است، اسامی افراد را در سطح هجایی که در سطح کلیتر آواشناسی قرار دارد، بررسی کنیم. انجام این تحقیق با هدف پرداختن به این موارد در دو سطح توصیف و تبیین صورت میگیرد: تفاوت اسامی مردان و زنان به لحاظ تعداد هجا، تفاوت اسامی زنان و مردان در الگوهای هجایی و میزان بسامد آنها، تفاوت اسامی زنان و مردان به لحاظ انواع هجاهای سبک و سنگین.

آواشناسی، سطح هجایی، بسامد، اسامی ایرانی، زنان، مردان، شاهنامه