زهرا زروندی - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی ،دانشکده حقوق ،دانشگاه قم

امروزه دغدغه بسیاری از حقوق دانان و سیاست مداران در جهت یافتن راه کارهایی برای پیشگیری از جرم است. امابازگرداندن مجرم پس از اجرای مجازات هم برای آنان حایز اهمیت است. قانون گذار در مقام وضع و تعیین مجازات ها با توجهبه اهداف (ارعاب و اصلاح و انتقام) مجازات های مختلفی را تصویب کرده است. یکی از انواع مجازات ها ، مجازات تبعی استکه بدون این که در حکم دادگاه درج شوند به محض محکومیت قطعی به تبع حکم اصلی به موجب قانون بر مجرم بار میشوند؛ بدین صورت که محکوم علیه پس از گذراندن محرومیت از حقوق اجتماعی برای مدت مشخصی ، باوجود شرایطی بهاعاده حیثیت نایل می شود. مجازات های تبعی به صورت حکم و فرمول کلی در ماده 25 و 26 قانون مجازاتاسلامی 1392 مقررشده است . در تحقیق حاضر، در پی این هستیم که هدف مقنن از وضع مجازات های تبعی چه بوده است وفقه چه رویکردی به این مجازات ها دارد با مراجعه به منابع حقوقی و فقهی به تحلیل و توصیف مجازات های تبعی درحقوق و چالش های آن و بررسی تطبیقی این مجازات ها و ماهیتشان در فقه می پردازیم.بنظر می رسد مقنن با اعمال اینسیاست کیفری به دنبال اصلاح ،پیشگیری و جلوگیری از تجری محکوم علیه است و این که موجبات تشفی خاطر جامعه را باگذشت یک دوره محرومیت از حقوق اجتماعی برای مجرم ، فراهم کند . این نوع مجازات ها در متون فقهی نیز مورد توجهقرار گرفته و در اکثر جرایم با ماهیت تعزیرات پیش بینی شده است.در این پژوهش به مقنن پیشنهاد می شود باحذف گستردهمجازات های تبعی که به تقلید از قوانین بیگانه وارد قانون مجازات شده است از مشکلات عدیده ای مثل تکرار جرم ، برچسبزنی ، مشکلات روانی و... جلوگیری نماید وگامی موثر در جهت نیل به هدف اصلی مجازات ها (اصلاح و بازپروری) بردارد.

اعاده حیثیت، پیشگیری، حقوق اجتماعی، مجازات تبعی، محرومیت از حقوق اجتماعی