نوال بحرانی - کارشناس ارشد زبانشناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبایی، ایران

از جمله زبانهای اقلیت در ایران، گویش عربی خوزستانی است. این گویش استان خوزستان که عمدا در جنوب، مرکز و غرب این استان صحبت میشود، ذیل گروه گویش های محلی بین النهرینی قرار دارد. و در کنار گویش مسلمانان یکجانشین و غیریکجانشین جنوب عراق و مسلمانان غیریکجانشین شمال عراق و آناتولی به گونه گلت این گروه تعلق دارد. در این پژوهش برای شناخت بیشتر این گویش، به بررسی برخی فرایندهای صرفیواجی رایج آن می پردازیم. بدین منظور از چارچوب نظری واجشناسی زایشی معیار و واج شناسی زایشی خودواحد )یا جزء مستقل( استفاده میکنیم. اصول رویکرد واجشناسی زایشی در کتاب انگاره آوایی زبان انگلیسی ) 8691 ( توسط چامسکی و هله مطرح شد. به رویکرد عنوان شده در این کتاب واجشناسی زایشی معیار نیز گفته میشود. از آن پس، دیدگاه های مختلفی مانند واج شناسی خودواحد، بر پایه اصول کتاب مذکور معرفی گردید. در واج شناسی خودواحد، بازنمایی واجی با چند ردیف مستقل نمایش داده میشود. اما رویکرد واجشناسی زایشی معیار تک سطحی است. فرایندهایی که به بررسی آنها میپردازیم عبارتند از فرایندهای فعال در ایجاد صورتهای متناوب ضمیر غیرفاعلی متصل ’آن را‘ مذکر و مونث، مشددشدگی، فرایندهای مرتبط با تکواژهای دستوری ب /bi-/ )در(، یم /jem/ )کنار( و من /men/ )از(، فرایند همگونی کامل تکواژ دستوری معرفه ساز /l-/ و فرایند موجود در افعال مضاعف.

فرایند صرفی واجی، واج، تکواژ، واج شناسی زایشی معیار، واج شناسی زایشی خودواحد