مهدیه آبروش - استادیار معماری، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
ریما فیاض - دانشیار معماری، دانشگاه هنر
بهروز محمدکاری - دانشیار فیزیک ساختمان، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی

علیرغم مطالعات گسترده در زمینه روشنایی طبیعی، داده ها و اطلاعات کمی برای توجیه و اظهارنظر قطعی در مورد معیارهای طراحی نور روز وجود دارد. در این مقاله، الزامات مطرح در استانداردها و مقررات سایر کشورها از دو منظر مورد بررسی قرار می گیرد . بخش اول به مطالعه استانداردها و مقررات سایر کشورها اختصاص یافته است و بخش دوم به راه حل های توسعه مقررات، بر اساس مدل سازی روشنایی طبیعی، بر مبنای شاخص های موجود، تاکید دارد. به منظور بررسی دقیق تر این شاخص ها، دسته بندی آنها در دو قالب شاخص های ایستا (فارغ از جهت گیری ساختمان و داده های آب و هوایی) و شاخص های پویا (بر پایه تغییرات روزانه و فصلی نور روز) برای یک ساختمان مشخص، با توجه به رویدادهای نامنظم و غیرقابل پیش بینی هواشناسی، صورت گرفته است. به این ترتیب، کاربر، با توجه به نیازها و اهداف خود در طول شبیه سازی ساختمان و نوع استاندارد مورد استفاده، می تواند مناسب ترین روش را مبنای کار خود قرار دهد. نتایج نشان می دهد علیرغم این که تاکنون شاخص ها و روش های متعددی برای تعیین میزان نور روز در فضای داخل ارایه شده اند، اما استانداردها عموما متکی به عامل ضریب نور روز و میزان شدت روشنایی بر حسب لوکس هستند. تنها در مقررات کشور هند یک شاخص پویا برای ارزیابی روشنایی روز در نظر گرفته شده است. با توجه به این نکته که ایران در منطقه ای با تابش خورشیدی زیاد قرار دارد و میزان روشنایی آسمان در آن زیاد است، همچنین با توجه به نیاز انسان به استفاده از روشنایی طبیعی نور روز لازم است در بازنگری مبحث 19 مقررات ملی ساختمان، توجه لازم به این پارامتر معطوف گردد. به این ترتیب، پیشنهاد می شود در این زمینه، ضمن تعیین میزان شدت روشنایی مناسب برای هر کاربری در محل کار، روشنایی کلی فضا در طول سال، با استفاده از یکی از روش های شناخته شده در این زمینه، مبنای طراحی قرار گیرد.

روشنایی طبیعی، مصرف انرژی، ساختمان، ضوابط، مقررات و استاندارد، شاخص روشنایی