محمدحسین محمدقیماسی - کارشناس ، پتروشیمی بیستون
قباد رضایی - کارشناس، پتروشیمی بیستون
ایرج محمد فام - استاد ، دانشگاه علوم پزشکی همدان
مصیب رجبی - کارشناس ،پتروشیمی بیستون

هدف : انتشار مواد هیدروکربنی در اثر بروز حوادث حمل ونقل شهری، می تواند عواقب ناگواری همچون مرگ، آسیب های جانی و مالی و خسارات زیست محیطی به همراه داشته باشد. این مطالعه باهدف بررسی خطر مرگ در حوادث شهری تانکرهای حامل موادهیدرو کربنی انجام پذیرفت. روش بررسی: در یک مطالعه کاربردی، تانکرهای حمل مواد هیدروکربنی موجود در ناوگان حمل و نقل جاده ای کشور موردبررسی قرارگرفته و متداول ترین آن ها شامل نفتا، بنزین ، نفت سفید و بنزن و جهت مدل سازی انتشار مواد هیدرو کربنی انتخاب شدند. درنهایت مدل سازی انتشار مواد سمی به منظور تعیین محدو ده های خطر و شعاع انفجار و میزان خسارات و پیامدهای انسانی و مالی در حوادث شهری تانکرهای حامل مواد هیدرو کربنی، با استفاده از نرم افزار ALOHA انجام گردید. یافته ها : نتایج تحقیق نشان داد که بنزن به عنوان یک هیدروکربن آروماتیک و با اثرات مزمن برای سلامتی یک هیدروکربن سبک با فراریت بالا و دمای تبخیر پایین است ، با استفاده از نرم افزار ALOHA ، بر اساس نتایج این تحقیق تاحدود 13 متر اطراف تانکر (محدوه ی قرمز رنگ) غلظت بخارات بنزن حدودا 4800 ppm است که در محدوده ی AEGL3 قرار داشته و خطر مرگ در این منطقه برای افراد وجود دارد. از این محدوده تا فاصله ی 37 متر (محدوده ی رنگ نارنجی) غلظت بخارات بنزن حدود 800 ppm است که در محدوده ی AEGL 2 قرار دارد و می تواند بر روی افراد، اثرات نامطلوب و برگشت ناپذیر ایجاد کند.و از طرف دیگر نتایج مدلسازی گرافیکی و متنی موج فشار ناشی از انفجار بخارات بنزن نشان می دهد که در صورت انفجار ابر بخارات تشکیل شده ، فشار موج انفجارتا فاصله ی حدود 16 متر از تانکر حدودا 8 psi است که منجر به تخریب ساختمان های نزدیک می شود.این محدوده در خروجی طرح گرافیکی با رنگ قرمز مشخص شده است. از این محدوده تا فاصله ی 18 متری تانکر که با رنگ نارنجی مشخص شده است موج انفجار دارای فشار 3.5 psi بوده و باعث ایجاد صدمات جانی شدید می گردد. در محدوده ی زرد رنگ تا فاصله ی حدود 40 متری تانکر فشار ناشی از موج انفجار حدود 1 psi است و قدرت شکستن شیشه ها را دارد . نتیجه گیری: ازآنجاکه برنامه ریزی مقابله با شرایط اضطراری بر اساس نتایج نرم افزار و در کلیه غلظت ها امکان پذیر نمی باشد، لذا پیشنهاد می شود به منظور جلوگیری از بروز خطرات احتمالی آتش نشانان حاضر در منطقه ی نشتی در فاصله ی ایمن از محل استقرار یابند .و این امر در برنامه های واکنش در شرایط اضطراری بصورت جدی مد نظر قرار گیرد ودر صورت بروز حادثه، تیم های اطفای حریق احتمالی و سایر افراد متفرقه حاضر در منطقه نشتی در فاصله حداقل 40 متر از محل حضور داشته باشند. افزون بر این، برنامه ریزی مقابله با شرایط اضطراری برای افراد حاضر درصحنه حادثه که سعی در فرار از خطر مرگ دارند ، بر اساس غلظت هایERPG1 که سعی در تعیین حریم ایمنی دارند، منطقی به نظر نمی رسد.

تانکر، انفجار، مواد خطرناک، نشتی