رقیه نجف زاده - استادیار، گروه گیاهان دارویی، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه
مهسا فیض آباد - دانشجوی کارشناسی، گروه گیاهان دارویی، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه

بومادران یکی از مهم ترین گیاهان دارویی خانواده کاسنی (Asteraceae) می باشد که در مناطق مختلف ایران به صورت علفی، معطر و غالبا چند ساله می روید. این گیاه خاصیت ضد عفونی کننده داشته و در درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شود. به منظور بررسی ترکیبات اسانس این گیاه دارویی، گونه بومادران (Achillea wilhelmsii) واقع در رویشگاه آذربایجان شرقی ترکمنچای تک آلتی و گونه بومادران زرد و مزرعه روی (Achillea biebersteini) واقع در رویشگاه آذربایجان غربی ارومیه درین قلعه در خرداد ماه سال 1396 جمع آوری شدند. اسانس گیری از سرشاخه های گلدار گیاهان با روش تقطیر با آب مقطر با دستگاه اسانس گیر کلونجر به مدت 4 ساعت انجام شد. شناسایی کمیت و کیفیت ترکیبات اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف نگار جرمی (GC/MS) صورت گرفت. نتایج نشان داد 19 ترکیب در اسانس گونه A. iebersteini با میزان 98/4 درصد و 14 ترکیب در اسانس گونه A. wilhelmsii با میزان 92/37 درصد شناسایی شد. بالاترین مقدار ماده موثر اسانس مربوط به ترکیبات کامفور، 8 و 1- سینئول و کامفن می باشد. میزان کامفور در گونه A. wilhelmsii (47/55) دردص و در گونه A. biebersteini (33/34) درصد، 8 و 1- سینئول در گونه A. wilhelmsii (10/44) درصد و در گونه A. biebersteini (31/90) درصد و کامفن در گونه A. wilhelmsii (11/27) درصد و گونه A. biebersteini (5/93) درصد می باشد. طبق نتایج حاصل از این پژوهش، بومادران A. wilhelmsii به دلیل دارا بودن میزان بیشتری از کامفور و کامفن و بومادران زرد و مزرعه روی A. biebersteini به دلیل دارا بودن میزان بیشتری از 8 و 1- سینئول می توانند در صنایع دارویی و برنامه های به نژادی مورد استفاده قرار گیرند.

بومادران، صنایع دارویی، کامفور، کامفن، 8 و 1- سینئول