محمد بهنام فر - دانشگاه بیرجند
زینب طلایی - دانشگاه بیرجند

خاقانی شاعر بلند آوازه قرن ششم اشعار فراوانی را در ستایش از خود سروده است. وی در این اشعار و با این مضامین، حالات روحی  خود هم چون ترس، روان پریشی و حقارت را با شگردهای تازه­ای به تصویر می کشد. خاقانی در این خودستایی­ها، پریشان حال و با خود در تعارض است. نگارندگان در این پژوهش که به شیوه تحلیل محتوا انجام یافته است، ضمن روشن کردن دلایل این خودستایی­ها، می کوشند خودستایی­های وی را با توجه به نظریه روان­شناختی کارن هورنای تحلیل و بررسی کنند. وی از میان مکانیزم های مطرح در نظریه هورنای به برتری طلبی و انزواطلبی روی می آورد و به دلیل نداشتن بعضی امتیازات اجتماعی، سعی می کند با کسب قدرت از طریق تحقیر دیگران و القای حس برتری خود و یا کناره­گیری از آن ها به  نوعی قدرت­مندی و آرامش برسد. مقاومت روانی او در مقابل درد و فشار ناشی  از مصایب روزگار و تحقیرهای دیگران، شکسته می شود. او با توسل به تخیل سعی می­کند از خود یک فرد آرمانی و ایده آل بسازد که همه به برتری و چیره دست بودن او معترف باشند ولی به واقع از شخصیت واقعی خود نیز دور می شود.

خاقانی, عقده ی حقارت, خودشیفتگی و خودستایی, کارن هورنای, تحلیل روانشناختی