محمدعلی راغبی - استادیار رشته قرآن و حدیث دانشگاه قم
محسن دلیر - دانشجوی دکترای گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

پیامبر اعظم (ص) در قرآن کریم به صورت های مختلفی مورد خطاب قرار گرفته که از جمله آنها می توان به دو خطاب یا ایها النبی و یا ایها الرسول اشاره کرد. مفسران در اینکه مراد از این دو خطاب چیست، اختلاف نظر دارند و پنج نظر درباره آن ارائه کرده اند. براساس اصل عدم ترادف، مسلم است که خدای متعال از ذکر این دو خطاب، معنای خاصی را مورد نظر داشته و معنایی که برای هر خطاب در نظر است با خطاب دیگر متفاوت است. در این مقاله با مطالعه روشمند و بررسی تطبیقی تفسیر دو مفسر از مفسران فریقین از این دو خطاب و نقد فنی آنها، روشن شده که هرگاه در قرآن کریم رسول خدا (ص) با عنوان ﴿یا ایها النبی﴾ مورد خطاب قرار گرفته، اشراف و برتری علمی آن حضرت (ص) که وابسته به وحی است، مورد توجه بوده و هر جا خطاب به صورت ﴿یا ایها الرسول﴾ آمده، حیثیت تبلیغی آن حضرت مورد نظر بوده است.

قرآن کریم, خطاب, نبی, رسول, اشراف علمی, تبلیغ