شکیبا شریفیان - دانشگاه هنر اسلامی تبریز
مهدی محمدزاده - دانشگاه هنراسلامی تبریز
محمود حسین عبدالرحمن حسین - مربی، مرکز پژوهش و موزه تاریخ طبیعی عراقی، دانشگاه بغداد

هنرمندان عراقی از دهه 1930، به واسطه تحصیل در اروپا با نقاشی آبستره آشنا شدند. گرایش به هنر آبستره تا اواسط سده بیستم، همزمان با شدت گرفتن تلاش برای انسجام ملی و شکل گیری ملت عراقی، به نقطه اوج خود رسید. این که، چگونه هنرمندان عراقی توانستند با استفاده از آبستره غربی، هنر ملی خلق کنند آیا با وجود پیروی از آبستره غربی، می توان از هنر آبستره عراقی سخن گفت هدف این مقاله آشنایی با نقاشی آبستره عراقی و پرداختن به ویژگی و منبع الهام هنرمندان مدرن عراقی است؛ تا بدانیم، هویت روایت شده در نقاشی های آبستره عراقی چیست و چه عواملی درونمایه و محتوای آثار مذکور را تعیین کرده است . مقاله حاضر، پژوهشی کیفی است و انتخاب نمونه ها به روشی هدفمند و شاخص انجام گرفته است. آثار آبستره غیرفیگوراتیو پنج تن از هنرمندان مدرن عراقی بین دهه های 1950 تا 1980، به عنوان جامعه آماری توصیف و تحلیل شده است. نتایج حاصل از مطالعه و پژوهش نشان می دهد، روایت اصلی آثار آبستره عراقی مبتنی بر هویت ملی است، که از ناسیونالیسم عرب تا ناسیونالیسم عراقی نوسان دارد. بدین معنی که هنرمندان عراقی از فرم ها و مفاهیمی استفاده می کنند که در عین غیرفیگوراتیو بودن، بازنمودی از هویت عراقی (عربی- اسلامی- عراقی) باشد. این تاکید بر هویت ، با تحولات اجتماعی، سیاسی و فکری پس از تشکیل عراق مدرن در سال، 1920 در پیوند است و از سرمایه فرهنگی هنرمندان تاثیر می پذیرد. بازنمایی هویت ، ریشه در ماهیت هنر اسلامی دارد که از بدو ظهور، هویتی متفاوت از هنر ادیان دیگر نشان داده است.

هنر آبستره, نقاشی عراق, هویت, غیر فیگوراتیو, بازنمودی