ذوالفقار همتی - استادیار موسسه تحقیقاتی علوم اسلامی- انسانی سه علامه، دانشگاه تبریز
جلال پیکانی - دانشیار فلسفه، دانشگاه پیام نور
سیدمصطفی شهرآیینی - دانشیار فلسفه، دانشگاه تبریز
محمود صوفیانی - استادیار فلسفه، دانشگاه تبریز

اخلاق و زیبایی­­شناسی همواره در مباحث فلسفه جایگاهی ویژه داشته­اند؛ معیار تشخیص و ارتباط آنها نیز از دغدغه­های فیلسوفان بوده است. اغلب فیلسوفان معتقدند این معیار، توسط عقل تعیین می­شود، اما هیوم در این­باره نظری جدید و بدیع آورده و معتقد است که آنها بر احساس و ذوق مبتنی بوده و از یک جنس­اند. از نظر او در اخلاق، هرآن­چه به واسطه زیبایی و یا فایده، لذت به بار آورد، امری فضیلتمند به شمار می­آید. فایده­مندی نیز گاهی به­طور مستقیم و گاهی نیز به­واسطه زیبایی و به­دلیل اینکه زیبا می­نماید، لذت به وجود می­آورد. همچنین زیبایی نیز بر اساس نظر هیوم، امری ذهنی و وابسته به لذت است؛ پس لذت و رنج مبنای ذوق برای تشخیص فضیلت و رذیلت اخلاقی و ارزش اثر هنری است. ما در این­مقاله ابتدا ارتباط اخلاق و زیبایی­شناسی را از چهار جنبه مختلف با یکدیگر مقایسه کرده­؛ سپس با تکیه بر دیدگاه مفسران شاخص هیوم، نسبت زیبایی و اخلاق را در فلسفه او بررسی کرده و نهایتا از این دیدگاه دفاع می­کنیم که زیبایی از مولفه­های مهم تبیین اخلاق در نظام فلسفی هیوم است، اما زیبایی­شناسی به طور کلی بر اخلاق تفوق ندارد؛ در نتیجه در این مقاله  از اصالت اخلاق در مقابل اصالت زیبایی­شناسی دفاع شده است.

هیوم, اخلاق, زیبایی شناسی, ذوق, احساس